Ý niệm sự tình chuyển động trong tiếng Việt có sự liên hệ với tiếng Anh

Tóm tắt

Chuyển động là yếu tố trung tâm đối với sự trải nghiệm của con người, nó có sức lan tỏa trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong nhu cầu giao tiếp của chúng ta. Thông qua việc phân tích các mẫu thức từ vựng hóa trong chuyển động, Leonard Talmy (2000) đã phân định ngôn ngữ thành hai loại dựa trên các yếu tố tham gia vào quá trình giải mã sự tình chuyển động, đó là ngôn ngữ định khung động từ (verb-framed) và ngôn ngữ định khung phụ từ (satellite-framed). Dựa trên sự phân định này, bài viết của chúng tôi phân tích ý niệm chuyển động trong tiếng Việt, đồng thời làm rõ sự khác biệt về ý niệm chuyển động giữa tiếng Việt và các ngôn ngữ khác. Ý niệm hóa chuyển động trong tiếng Việt không chỉ đơn thuần được thể thông qua sự từ vựng hóa, phạm trù hóa, mà còn có sự tham gia của quá trình ý niệm hóa về giá trị văn hóa, yếu tố trung tâm tạo nên sự đa dạng về ý niệm hóa chuyển động trong tiếng Việt.