Miền Đông Nam Bộ - Tổng quan về cơ cấu hành chính qua các thời kỳ lịch sử

Tóm tắt

Địa bàn miền Đông Nam Bộ ngày nay chính thức được cư dân người Việt khai phá từ cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII, khi vùng đất "từ các cửa biển Cần Giờ, Lôi Lạp, Cửa Đại, Cửa Tiểu trở vào toàn là rừng rậm hàng mấy ngàn dặm" như Lê Quý Đôn đã ghi nhận trong Phủ biên tạp lục⁽¹⁾. Trải qua hơn 3 thế kỷ hình thành và phát triển, miền Đông Nam Bộ có nhiều thay đổi địa danh và cơ cấu hành chính cho phù hợp với hoàn cảnh lịch sử của từng thời kỳ. Trong bài viết này, chúng tôi trình bày khái quát quá trình biến đổi cơ cấu hành chính ở miền Đông Nam Bộ tương ứng với một số mốc lịch sử quan trọng trong quá trình phát triển của vùng đất này. Đó là, miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính phủ Gia Định (1698 - 1808), miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính thành Gia Định (1808 - 1936), miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính Nam Kỳ lục tỉnh (1836 - 1859), miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính thời Pháp thuộc (1959 - 1945), miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ (1945 - 1975), miền Đông Nam Bộ trong cơ cấu hành chính từ sau ngày miền Nam giải phóng, đất nước thống nhất đến nay. Với việc trình bày những biến đổi cơ cấu hành chính ở miền Đông Nam Bộ bài viết này sẽ góp phần hệ thống các giai đoạn lịch sử hình thành và phát triển của một vùng đất, góp thêm tư liệu cho việc nghiên cứu đặc điểm lịch sử, văn hóa của vùng Đông Nam Bộ.