ĐẶC ĐIỂM NGỮ NGHĨA CỦA CÁC TỪ CHỈ MÀU TRONG TIẾNG PA CÔ (KHẢO SÁT Ở HUYỆN A LƯỚI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ)

Tóm tắt

Trên cơ sở 108 đơn vị từ biểu thị màu sắc trong tiếng Pa Cô được thu thập tại huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, bài báo đã vận dụng phương pháp phân tích thành tố nghĩa để khảo sát, phân tích đặc điểm ngữ nghĩa của các từ được phân chia theo đặc điểm cấu tạo về nội dung và hình thức. Đặc điểm ngữ nghĩa của các từ chỉ màu sắc trong mỗi kiểu cấu tạo thể hiện ở chỗ: các từ ghép chính phụ kiểu cấu trúc “yếu tố chỉ màu + yếu tố chỉ sắc độ” gồm hai nét nghĩa: nghĩa miêu tả và nghĩa biểu cảm; các từ ghép chính phụ kiểu cấu trúc  “yếu tố chỉ màu + vật đại diện” gồm hai nét nghĩa:  nghĩa miêu tả và nghĩa biểu trưng; các từ ghép đẳng lập kiểu cấu trúc “yếu tố chỉ màu + yếu tố chỉ màu” gồm hai nét nghĩa: nghĩa  chỉ phạm trù và nghĩa miêu tả; các các từ láy chỉ màu sắc gồm bốn thành tố nghĩa: nghĩa phạm trù, nghĩa miêu tả, nghĩa đánh giá và nghĩa chỉ phạm vi. Như vậy, cấu trúc ngữ nghĩa của hệ thống từ chỉ màu sắc trong tiếng Pa Cô cho thấy giá trị biểu đạt không chỉ miêu tả màu sắc của thế giới vật chất mà còn được dùng để miêu tả “màu sắc” của thái độ, cảm xúc, tâm trạng sâu kín và tinh tế của con người