Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam - A

Nghị quyết 57: Nền tảng để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu

Vũ Hưng — 2025-02-10

“Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (KH,CN,ĐMST&CĐSQG) là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới”. Đây là một trong những quan điểm chỉ đạo quan trọng của Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH,CN,ĐMST&CĐSQG (Nghị quyết 57). Để Nghị quyết này đi vào cuộc sống, cần phải có chương trình hành động tổng thể, toàn diện, được thiết kế với tầm nhìn dài hạn, mục tiêu rõ ràng và các giải pháp mang tính khả thi cao.

Một số vấn đề về vai trò của khoa học và công nghệ

Hoàng Xuân Long, Hoàng Lan Chi — 2025-02-10

Đã có nhiều nghiên cứu đề cập tới vai trò của khoa học và công nghệ (KH&CN). Những phân tích của bài báo này sẽ bổ sung thêm một số góc nhìn, nhằm góp phần làm rõ thêm tầm quan trọng và tính chất phức tạp về vai trò của KH&CN.

Thu hút nguồn vốn xã hội hoá trong xây dựng và phát triển khu công nghệ cao

Lê Thị Mai Dung, Nguyễn Lê Hùng, Nghiêm Quốc Đạt — 2025-02-10

Các khu công nghệ cao trên cả nước1 hiện đang phát huy hiệu quả trong thu hút các dự án công nghệ cao, qua đó góp phần tạo động lực, sức lan tỏa cho công nghiệp cả nước phát triển. Bên cạnh các cơ chế, chính sách ưu đãi, hạ tầng kỹ thuật đầy đủ và thuận lợi cũng là yếu tố quan trọng thu hút các nhà đầu tư. Trong bối cảnh nguồn lực tài chính của Nhà nước còn hạn chế như Việt Nam, sự tham gia của các nguồn lực khác trong xã hội, đặc biệt là doanh nghiệp sẽ góp phần đáng kể vào việc hình thành được các khu công nghệ cao có hạ tầng đồng bộ và hiện đại.

Mô hình khai thác sáng chế hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao trình độ và năng lực công nghệ

Phạm Ngọc Pha — 2025-02-10

Cơ sở dữ liệu về sáng chế (SC) là nguồn thông tin quý giá, chứa đựng những công nghệ, quy trình công nghệ và sản phẩm tiên tiến trên toàn thế giới. Khai thác thông tin từ SC giúp nắm bắt kịp thời xu hướng phát triển trên thế giới, tránh sai lầm của những nghiên cứu trước và học hỏi ý tưởng để cải tiến sản phẩm, quy trình sản xuất, đồng thời nắm bắt được thông tin về công nghệ của các đối thủ cạnh tranh, từ đó xây dựng được chiến lược cạnh tranh và phát triển sản phẩm phù hợp. Đây là cách tiếp cận tiết kiệm và hiệu quả trong việc triển khai hoạt động đổi mới sáng tạo công nghệ, quy trình sản xuất và sản phẩm đối với doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Bài báo giới thiệu một số mô hình khai thác công nghệ, SC trên thế giới và đề xuất mô hình khai thác SC phù hợp với điều kiện của Việt Nam để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao trình độ và năng lực công nghệ*.

Thách thức và chiến lược đổi mới sáng tạo trong nghiên cứu, phát triển và sản xuất vắc-xin tại Việt Nam

Đỗ Tuấn Đạt — 2025-02-10

Việt Nam là quốc gia có khả năng sản xuất các loại vắc-xin để tự cung cấp cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR). Tuy nhiên, các nhà sản xuất trong nước hiện chưa có đủ năng lực để đảm đương toàn bộ chuỗi giá trị của vắc-xin, đặc biệt là việc tiếp cận với các công nghệ mới và tiên tiến. Giống như nhiều quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, Việt Nam đã phải đối mặt với các thách thức chạy đua về mặt thời gian và đảm bảo đủ nguồn cung cấp các vắc-xin cần thiết trong phòng chống đại dịch COVID-19. Chính phủ hiện cũng đã xây dựng các kế hoạch đến năm 2030, sớm đưa thêm các vắc-xin mới như vắc-xin phòng ung thư cổ tử cung (HPV), phế cầu (PCV), Rota và cúm mùa vào Chương trình TCMR. Điều này thúc đẩy các nhà sản xuất vắc-xin tại Việt Nam cần sớm xây dựng các chiến lược đổi mới sáng tạo để tiếp cận các công nghệ mới và tiên tiến trong nghiên cứu, phát triển và sản xuất vắc-xin. Đây cũng chính là điều kiện để giúp Việt Nam tiếp tục tự đảm bảo được nguồn cung vắc-xin và tăng cường năng lực để đối phó với các đại dịch mới trong trong tương lai*.

Bàn về tài trợ cho nghiên cứu

Trịnh Thành Trung — 2025-02-10

Với kinh nghiệm từng tham gia 02 đề tài hợp tác Nghị định thư của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) với các đối tác nghiên cứu thuộc CHLB Đức và Anh; tham gia 02 đề tài cấp nhà nước theo chương trình Quỹ gen của Bộ KH&CN; đồng chủ nhiệm 01 dự án nghiên cứu tài trợ bởi Quỹ nghiên cứu của Mỹ (4,5 triệu USD); chủ nhiệm 01 dự án nghiên cứu tài trợ bởi Quỹ nghiên cứu của Canada (1,0 triệu USD), tác giả chia sẻ một số kinh nghiệm của mình khi trực tiếp gửi hồ sơ xin tài trợ nghiên cứu từ các quỹ quốc tế. Trong đó đặc biệt nhấn mạnh về những quy định trong kêu gọi tài trợ, xét tuyển một dự án được tài trợ; triển khai hoạt động nghiên cứu và báo cáo kết quả cho nhà tài trợ.

Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động thương mại hóa sáng chế tại cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam

Phùng Minh Hải, Đỗ Phương Nhung, Hà Diệu Linh — 2025-02-10

Bằng độc quyền sáng chế (BĐQSC) là một trong những kết quả được hình thành trong quá trình nghiên cứu của các cán bộ giảng viên trong cơ sở giáo dục đại học. Khác với bài báo khoa học, ngoài danh tiếng, BĐQSC có thể đem lại lợi nhuận cho đơn vị chủ trì cũng như tác giả thông qua việc chuyển giao quyền sử dụng/chuyển nhượng quyền sở hữu, từ đó góp phần tái đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu. Điều này đã được minh chứng bởi rất nhiều trường đại học trên thế giới. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc thương mại hoá sáng chế vẫn còn ở mức sơ khởi, chưa đáp ứng được kỳ vọng của các bên liên quan. Bài viết trình bày một số nguyên nhân và giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động thương mại hoá sáng chế tại các cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam.

Đổi mới sáng tạo: Nền tảng thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng

Nguyễn Trung Anh — 2025-02-10

Đổi mới sáng tạo (ĐMST) thúc đẩy hoạt động chuyển đổi số (CĐS), làm cho hoạt động ngân hàng nhanh, đáng tin cậy và thân thiện hơn với khách hàng. ĐMST giúp các ngân hàng giảm chi phí, thích ứng với nhu cầu mới của thị trường và cung cấp dịch vụ tốt hơn trong khi vẫn tuân thủ các quy định ngày càng chặt chẽ của các cơ quan quản lý. Quan trọng hơn, ĐMST thúc đẩy văn hóa cải tiến liên tục, cho phép các ngân hàng duy trì khả năng cạnh tranh trong thế giới số thay đổi nhanh chóng. ĐMST không chỉ là công cụ cải tiến mà còn là chìa khóa thành công trong tương lai của ngành ngân hàng.

FPT nhận nhiệm vụ làm chủ công nghệ số chiến lược tại Diễn đàn quốc gia phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam lần thứ VI

Phong Vũ — 2025-02-10

Trong khuôn khổ Diễn đàn quốc gia Phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam lần thứ VI với chủ đề “Làm chủ công nghệ số, làm chủ quá trình chuyển đổi số Việt Nam bằng doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam”, Tập đoàn FPT đã nhận nhiệm vụ làm chủ công nghệ số chiến lược, thiết thực đóng góp vào quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Việt Nam.

Chế phẩm probiotic an toàn dùng cho người

Nguyễn La Anh, Đặng Thu Hương — 2025-02-10

Dưới sự hỗ trợ của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) thông qua đề tài độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu đặc điểm kháng kháng sinh nội tại của các chủng Lactobacillus để tạo chế phẩm probiotic an toàn dùng cho người”, mã số ĐTĐL.CN-59/19 thuộc Chương trình phát triển khoa học cơ bản trong lĩnh vực hóa học, khoa học sự sống, khoa học trái đất và khoa học biển giai đoạn 2017-2025, các nhà khoa học của Viện Công nghiệp Thực phẩm (Bộ Công Thương) đã lựa chọn được 4 chủng có tiềm năng và an toàn nhất để sản xuất chế phẩm probiotic; đồng thời xây dựng công nghệ sản xuất chế phẩm probiotic với mật độ tế bào sống cao (1010CFU/g), ổn định và tạo được chế phẩm probiotic an toàn dùng cho người, với mật độ trên 109CFU/lọ, tỷ lệ sống trên 90% sau 12 tháng bảo quản.

Giao thông tương lai: Mô hình và giải pháp cho phát triển đô thị hiện đại

Ninh Khôi Nguyên — 2025-02-10

Thông qua việc thực hiện thành công nhiệm vụ khoa học và công nghệ (KH&CN) theo Nghị định thư “Giao thông tương lai: Mô hình và giải pháp cho phát triển đô thị hiện đại”, mã số NĐT/DE/21/30, TS Lê Thu Huyền và các cộng sự thuộc Trường Đại học Giao thông Vận tải (GTVT) đã xây dựng và phát triển thành công mô hình đánh giá hệ thống giao thông đô thị bền vững cho các đô thị điển hình ở Việt Nam, phục vụ phát triển giao thông đô thị bền vững trong tương lai.

PITECH PVC: Vật liệu nội thất thân thiện môi trường và bền vững

Ninh Diện — 2025-02-10

Với quan điểm, lấy khoa học và kỹ thuật làm nền tảng, lấy chất lượng tạo ra giá trị, những năm gần đây, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Tổng hợp Cao Sơn (PITECH) đã không ngừng sáng tạo, phát triển và trở thành một trong những công ty sản xuất tấm nhựa PVC hàng đầu Việt Nam. Thương hiệu PITECH PVC là nguồn vật liệu xanh, thân thiện với môi trường, góp phần khơi nguồn cảm hứng sáng tạo để nâng tầm không gian sống của mọi gia đình trở nên hoàn mỹ.

Thành phố Huế: Ứng dụng khoa học và công nghệ phát triển vùng trồng dược liệu

Nguyễn Đăng Vinh — 2025-02-10

Với vị trí địa lý, khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp, Thành phố Huế được xem là địa phương tiềm năng có thể khai thác tài nguyên bản địa, đầu tư vào việc phát triển nguồn nguyên liệu và chế biến dược liệu. Với mục tiêu tăng năng suất gắn với phát triển kinh tế xanh, kinh tế dược liệu, trong thời gian qua, Thành phố Huế đã triển khai nhiều giải pháp, chính sách nhằm ứng dụng khoa học và công nghệ giúp nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm, hàng hóa, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Đây chính là một trong những hướng đi chiến lược để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, tận dụng hiệu quả các ưu điểm về
môi trường tự nhiên và xã hội.

Hà Nam: Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Vải lai U trứng Kim Bảng”

Phạm Thịnh — 2025-02-10

Thông qua việc thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận vải lai U trứng Kim Bảng dùng cho sản phẩm vải quả của huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam” do Trung tâm Ứng dụng Tiến bộ Khoa học Công nghệ và Kiểm định, Kiểm nghiệm Hà Nam (Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam) chủ trì thực hiện, sản phẩm vải lai U trứng Kim Bảng đã được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 514085. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận đối với vải lai U trứng Kim Bảng sẽ góp phần nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế, cũng như mở rộng diện tích sản xuất, quảng bá sản phẩm và phát triển bền vững.

Bà Rịa - Vũng Tàu: Xây dựng mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ

Hoàng Yến — 2025-02-10

Thông qua thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” do Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là đơn vị chủ quản, các nhà khoa học thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã nghiên cứu xây dựng quy trình
canh tác nhãn theo hướng hữu cơ, kết hợp kinh nghiệm sản xuất của người dân địa phương. Qua đó, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng của cây nhãn,
giúp người dân tăng thu nhập, đóng góp tích cực vào định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của tỉnh.

Chính sách đổi mới sáng tạo chuyển đổi ở Thụy Điển và khuyến nghị cho Việt Nam

Trần Đắc Hiến, Phùng Anh Tiến — 2025-02-10

Thụy Điển đã có những chính sách và chiến lược nổi bật trong lĩnh vực giáo dục và phát triển kỹ năng, đặc biệt là những chính sách liên quan đến đổi mới sáng tạo (ĐMST) chuyển đổi. Đó chính là nền tảng để Thụy Điển phát triển bền vững và luôn nằm trong top đầu những quốc gia ĐMST nhất thế giới. Bài viết giới thiệu những kinh nghiệm đáng chú ý của Thụy Điển trong việc kết hợp giáo dục, phát triển kỹ năng và ĐMST, từ đó đưa ra các khuyến nghị cụ thể cho Việt Nam.

Đan Mạch: Thúc đẩy hiệu quả năng lượng thông qua hợp tác công - tư

Jørgen Hvid — 2025-02-10

Đan Mạch là quốc gia có nhiều kinh nghiệm trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và chuyển đổi xanh. Chương trình thỏa thuận tự nguyện (Voluntary Agreement Scheme - VAS) là một trong những công cụ chính sách quan trọng hỗ trợ Đan Mạch trên con đường này. Sự thành công của mô hình này có thể là nguồn tham khảo hữu ích cho Việt Nam trong tương lai.

Kiểm soát bệnh truyền nhiễm liên quan đến dơi tại Việt Nam trên cơ sở tiếp cận một sức khoẻ

Vương Tân Tú — 2025-02-10

Trong một nghiên cứu mới đăng trên Tạp chí Molecular Ecology [1], các nhà khoa học thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và các cộng sự thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Hungary và Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử Tự nhiên, Cộng hoà Pháp đã công bố những phát hiện mới về sự đa dạng và quá trình phát sinh chủng loại của các chủng virus corona thuộc phân chi Sarbecovirus thu thập từ các quần thể dơi móng ngựa (Rhinolophus sp.) ở Việt Nam và các nước lân cận. Các dữ liệu khoa học này giúp chúng ta hiểu thêm về nguồn gốc phát sinh của hai chủng virus corona gây ra hai đại dịch (SARS-CoV-1 và SARS-CoV-2), đồng thời cung cấp cơ sở cho việc xây dựng và triển khai các hoạt động giám sát, phòng ngừa sự bùng phát hoặc tái bùng phát các dịch bệnh do virus corona liên quan đến dơi trong tương lai.