Cảm thức thời gian trong Hồng Đức quốc âm thi tập Tân Phan Nguyễn Thanh

Tóm tắt

Thời gian vừa thuộc định luật tự nhiên, vừa thuộc định luật xã hội. Đây là phạm trù phức tạp, có nội hàm rộng, gồm nhiều vấn đề. Trong nhận thức của con người, mọi sự tồn tại đều thuộc quỹ đạo thời gian, kể cả các dạng thức thời gian chưa xác định. Nghệ thuật nói chung và văn chương nói riêng không là ngoại lệ. Tuy nhiên, bên cạnh những quy luật phổ quát về thời gian, văn chương tồn tại thời gian chuyên biệt, được gọi là thời gian nghệ thuật. Cảm thức thời gian là hướng nghiên cứu thời gian nghệ thuật trong văn chương, góp phần khám phá giá trị thẩm mỹ của tác phẩm và quan niệm nghệ thuật của nhà văn. Bài viết nhận diện và kiến giải biểu hiện của cảm thức thời gian trong Hồng Đức quốc âm thi tập ở hai phương diện: thời gian tuần hoàn - thời gian của mọi thời gian và thời gian tuyến tính - thời gian phi thời gian. Qua đó, chúng tôi mong muốn khẳng định vai trò của thời gian nghệ thuật trong văn chương, đồng thời góp thêm hướng tiếp cận về tập thơ này.