ẨM THỰC MƯỜNG TRONG “BÁCH KHOA THƯ DU LỊCH XỨ MƯỜNG”

Tóm tắt

Bài viết trình bày các tri thức về ẩm thực Mường trong công trình nghiên cứu tương lai “Bách khoa thư du lịch xứ Mường”. Trong đó, tác giả tập trung vào các nội dung chính như: (1) Xác định các
đầu mục về ẩm thực Mường trong “Bách khoa thư du lịch xứ Mường” gồm phân loại các đầu mục theo
công dụng (đồ ăn; thức uống); phân loại theo phương thức định danh (căn cứ vào nguyên liệu, cách chế
biến, đặc tính sản phẩm; gia vị...). (2) Xác định thông tin trong các mục về ẩm thực Mường. Đồng thời, bài
viết đưa ra một số điểm thảo luận sau:
Thứ nhất, thế nào là “ẩm thực trong văn hóa” và “văn hóa ẩm thực”? Ẩm thực là một từ Hán Việt, “ẩm”
nghĩa là “uống”,“thực” nghĩa là “ăn”, nghĩa cả từ là “ăn - uống”nói chung. Đây vốn là một “động từ”,
nhưng có một từ đồng âm với nó là “danh từ” (chỉ “món thức để ăn uống”, cũng như từ thịt của tiếng Việt).
Ẩm thực Mường, theo tiếng Mường là “ẩm thức Mường”. Ẩm thực không chỉ là những “món thức để ăn
uống”, nên khi nói về những “món thức để ăn uống”, phải miêu tả nguyên liệu, nghề, làng nghề, cách làm,
hương vị; dạng thể, cách thưởng thức, quan hệ với các món thức ẩm thực khác, vị trí và tác động trong văn
hóa; “Văn hóa ẩm thực”: Ẩm thực là một thành tố văn hóa, có liên quan đến tập tục của một cộng đồng.
Theo nghĩa hẹp, văn hóa ẩm thực là những món thức, nguyên liệu và công cụ chế biến, sản phẩm... Hiểu
theo nghĩa rộng, văn hóa ẩm thực là một phần trong phức thể các đặc trưng về vật chất và tinh thần, là tri
thức dân gian, tình cảm, khẩu vị, lối bày biện, cách thưởng thức và ứng xử, giao tiếp của một cộng đồng
qua việc “ăn uống”.
Như vậy, khi tìm hiểu văn hóa ẩm thực phải xem xét ở hai phương diện: Văn hoá vật chất (đồ ăn, thức
uống...) và văn hoá tinh thần (quy trình làm ra đồ ăn và thức uống, nghệ thuật chế biến; khẩu vị, cách ứng
xử, giao tiếp trong ăn uống; ý nghĩa, biểu tượng, tâm linh...).
Thứ hai, các tri thức về ẩm thực Mường có vị trí như thế nào trong “Bách khoa thư du lịch xứ Mường”?
Bách khoa thư này là một cẩm nang cung cấp các tri thức về những chuyến đi, điểm đến, cảnh vật và đáp
ứng những quan tâm khác nữa trong những chuyến du lịch của du khách tới xứ Mường.
Căn cứ theo mục đích chuyến đi (du khách muốn biết hay trải nghiệm điều gì đó ở xứ lạ), có thể thấy ẩm
thực trong văn hóa Mường là một trong những mối quan tâm số một của du khách trong du lịch văn hóa.
Việc tìm hiểu ẩm thực giúp hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa văn hóa hàm chứa trong “ẩm thực”, hiểu được
phần nào cách ứng xử với tự nhiên và xã hội của người Mường. Đây cũng là một điểm hấp dẫn trong du
lịch ở xứ Mường.