Sự dung hợp tam giáo trong tín ngưỡng thờ cúng âm hồn/The reconcilement of three religions in the belief of worshipping the souls

Tóm tắt

Tín ngưỡng thờ cúng âm hồn vốn có nguồn gốc từ Phật giáo, tuy nhiên, khi đi sâu vào đời sống dân gian, lễ thức này đã được cải biên và thay đổi một cách tự nhiên và sâu sắc, phù hợp với tư tưởng tam giáo đồng quy của dân tộc Việt Nam. Xuất phát từ các tín niệm khác nhau về âm hồn của Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo, tập tục thờ cúng âm hồn có những hình thức cúng tế khá đa dạng với những cách thức diễn xướng và thực hành nghi lễ phong phú. Trong tín ngưỡng thờ cúng âm hồn, nếu hình thức nghi lễ Đạo giáo nhằm thực hiện chức năng giải trừ bằng bùa chú, phép thuật thì Nho giáo lại thiên về chức năng giáo hóa, đề cao đạo lý nhân nghĩa không chỉ giới hạn trong quan hệ giữa người với người mà còn giữa người sống và người đã mất. Riêng trong Phật giáo, các lễ thức chẩn tế âm hồn lại theo tinh thần “biện sự tùy thuận thế gian”, song từ đó luôn nhắm đến cứu cánh giải thốt: sự giác ngộ của bản thân mỗi một con người.

Sự dung hợp của các lễ thức thờ cúng âm hồn theo các giáo thuyết khác nhau là một nét đặc sắc trong đời sống tôn giáo tín ngưỡng của người Việt Nam.

ABSTRACT

The belief of worshipping the souls derived from Buddhism; however, when penetrating deep into folklife, it has been adapted and changed naturally and deeply in conformity with the reconcilable thinking of the three religions - Buddhism, Taoism and Confucianism - in Vietnam. Starting from different signals about the souls in Buddhism, Taoism and Confucianism, the custom of worshipping the souls contains diverse sacrificial forms with plentiful ways of performances and rituals. In worshipping the souls, while Taoist rituals are aimed at releasing the souls by incantations and magic, Confucianist rituals tend to educate and promote morality, benevolence and righteousness, not only in relations between people but also between the living and the dead. Buddhist rituals, particularly, are performed in the sense of “performing depending upon the world”, but always aim for the enlightenment: the liberation of oneself.

The reconcilement of rituals in worshipping the souls in various religious doctrines is a special feature  in Vietnamese beliefs and religions.