Đặng Đức Siêu, vị Thượng thư Bộ Lễ đầu tiên của nhà Nguyễn/Đặng Đức Siêu, First Minister of Ceremony of the Nguyễn Dynasty
Tóm tắt
Đặng Đức Siêu xuất thân trong một gia đình Nho học ở Bình Định, học hành và đỗ đạt ở Huế, được bổ làm quan dưới thời chúa Nguyễn Phúc Thuần. Lúc quân Trịnh, rồi sau này là Tây Sơn chiếm giữ Phú Xuân, ông giữ tiết không tham chính và tìm cách trốn vào Nam theo phò Nguyễn Ánh. Ông được vua Gia Long tin dùng, làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lễ, sau khi mất được truy tặng nhiều danh hiệu và được liệt thờ vào miếu Trung Hưng công thần. Vợ ông là bà Nguyễn Thị Ngữ được xếp vào hàng liệt nữ.
Đặng Đức Siêu là người tài kiêm văn võ. Không chỉ là người tham mưu cho vua Gia Long nhiều sách lược thời chiến, thời thái bình, ông còn là người trợ giúp đắc lực cho triều đình trong việc định luật lệ, điển chế, ổn định dân tình trong buổi đầu lập quốc. Về văn nghiệp, ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm nổi tiếng, đặc biệt là các bài văn tế.
ABSTRACT
Đặng Đức Siêu came down from a family imbued with Confucianism. He had his schooling and got his education qualifications in Huế, then received his mandarin position under Lord Nguyễn Phúc Thuần’s reign. When the Trịnh Family’s army, and then the Tây Sơn army captured Phú Xuân, he, remaining faithful to the Nguyễn family, refused to participate in the administration of the new regimes and tried to flee to the south to serve Nguyễn Ánh. When he came to the throne, Nguyễn Ánh, now king Gia Long, trusted and promoted him to the position of Minister of Ceremony. After his death he got various post-humous titles and was given the honor to be worshiped in the temple “Trung Hưng công thần” (The Temple for Faithful and Meritorious Courtiers). His wife’s name was entered into the list of the women of great faith.
Đặng Đức Siêu proved good at both military and administrative skills. He served not only as advisor for king Gia Long on strategies to be applied in the time of war as well as in the time when the nation was at peace, but also as an instructor for the Nguyễn Court regarding the formation of laws and official regulations as well as regarding pacification policies on the first days of the nation. As to his literature career, he left famous works, above all funeral orations.
