Đại Cung Môn - Điện Cần Chánh: Nhìn nhận lại một số vấn đề về lịch sử/Đại Cung Môn Gate - Cần Chánh Hall in Reacknowledging Some Historical Issues

Tóm tắt

Đại Cung Môn và điện Cần Chánh thuộc cung Càn Thành trong Tử Cấm Thành Huế. Đây là những công trình mang nhiều giá trị văn hóa, lịch sử, nghệ thuật đối với quần thể di tích Huế. Trong suốt gần 140 năm tồn tại (đối với điện Cần Chánh) và 112 năm (đối với Đại Cung Môn), hai kiến trúc trên đã gắn bó với hầu hết các đời vua Nguyễn. Triều Nguyễn rất quan tâm và nhiều lần cho tu bổ hai công trình nổi tiếng này.

Dưới thời Gia Long, trong khu vực Cung thành chưa xuất hiện kiến trúc Đại Cung Môn. Năm 1833, vua Minh Mạng cho quy hoạch lại Hoàng Thành và Tử Cấm Thành, Đại Cung Môn được xây dựng và trở thành cửa chính của Càn Thành Cung. Năm 1939, cửa này được sơn  thếp lại.

Điện Cần Chánh, xây dựng năm 1804. Tu bổ vào các năm 1811, 1819, 1827, 1836, 1850, 1887. Lần tu bổ cuối cùng của điện Cần Chánh là vào khoảng năm 1940 - 1944. Lần tu bổ này được đề cập trong bài viết của J.Y. Claeys, Giám đốc Sở Khảo cổ học Đông Dương, đăng trên tạp chí Indochine. Đây là đợt tu bổ lớn và vật liệu, khoa học kỹ thuật Tây phương được ứng dụng thay thế các vật liệu và phương pháp truyền thống của người Việt Nam. Trong lần tu bổ này tồn bộ hệ thống máng xối bằng đồng của điện Cần Chánh được thay thế bằng máng bê tông xi măng, phủ bitum trên bề mặt.

Đại Cung Môn và điện Cần Chánh là hai trong số nhiều công trình bị hủy hoại trong sự kiện tháng 2/1947.

ABSTRACT

Đại Cung Môn Gate and Cần Chánh Hall belong to Càn Thành palace system that is within the Forbidden Purple City. These two constructions contain various cultural, historical and artistic values of Hue monument complex generally. They especially connect closely to the fate of Nguyễn dynasty. During the existence of approximately 140 years (mentioning Cần Chánh Hall) and 112 years (concerning Đại Cung Môn Gate), they identified themselves with almost every reign of Nguyễn emperors. The dynasty paid great concerns to these two well-known constructions, and had them restored many times.

Under the rule of Gia Long emperor, Đại Cung Môn Gate had yet to appear in Cung Thành campus. Until 1833, Minh Mạng emperor had the Imperial City, Forbidden Purple City and Đại Cung Môn Gate constructed. Đại Cung Môn Gate became the main entrance of Càn Thành palace system. In 1939, it was painted and gilt again.

Cần Chánh Hall was built in 1804, and restored in such years as 1811, 1819, 1827, 1836, 1850, and 1887. Its last restoration was around 1940-1944, which was written in the writing of J.Y. Claeys - the manager of Indochina Achitectural Excavation Institute - posted on Indochine magazine. That was a big restoration that applied the Western materials, science and technology instead of Vietnamese traditional materials and methods. In this rehabilitation, the whole bronze arris - gutter system of Cần Chánh Hall was replaced with the concrete one covered with bitum on its surface.

Đại Cung Môn Gate and Cần Chánh Hall were two among many constructions destroyed in the event of February 1947.