Phật giáo Hòa Hảo: Một góc nhìn từ người đạo Cao Đài/Hòa Hảo Buddhism In the Eyes of A Cao Đài Follower

Tóm tắt

Ra đời ở Nam Kỳ Lục Tỉnh trong thời thuộc địa, đạo Hòa Hảo và đạo Cao Đài đều là tôn giáo nội sinh hay bản địa, đã bị thực dân Pháp đàn áp mạnh mẽ mấy mươi năm. Hai đạo này đều được học giả phương Tây gọi là millenarian religions, vì cùng nói tới một thời hoàng kim (millennium: tức là golden age) cho tương lai nhân loại. Ngoài ra, trong giáo lý Hòa Hảo (văn vần) có nhiều thuật ngữ và chủ đề tương đồng với giáo lý Cao Đài (văn vần và văn xuôi).

Cũng như đạo Cao Đài, đạo Hòa Hảo từng bị xem là một phong trào chính trị hay chính trị - xã hội. Do ngộ nhận đó mà sinh hoạt tu học, hành đạo của đạo Hòa Hảo bị coi như sinh hoạt của một hội đoàn, và Giáo chủ đạo Hòa Hảo bị đồng hóa với một lãnh tụ chính trị.

Là người đạo Cao Đài, tác giả bài viết này lập luận rằng hoạt động ái quốc của Giáo chủ đạo Hòa Hảo chứng tỏ ngài có lòng yêu dân tộc, nhưng thật ra ngài còn có một tình yêu lớn hơn nữa là tình yêu nhân loại của Đấng cứu thế. Lập luận của tác giả chủ yếu căn cứ vào bài thơ lãng mạn 12 câu, nhan đề là Tình yêu, mà Giáo chủ đạo Hòa Hảo ứng khẩu năm 1946 ở miền Đông Nam Bộ.

ABSTRACT

Founded in Cochinchina under the French colonialism, and regarded as endogenous or indigenous religions, both Hòa Hảo and Cao Đài were cruelly suppressed for several years by the French aggressors. Western scholars name them millenarian religions because their teachings deal with a future golden age or millennium for humanity on earth. Besides, Hòa Hảo teaching in verse includes lots of terms and themes which are the same as those found in Cao Đài teaching (verse and prose).

Like Cao Đài, Hòa Hảo was once called a political or socio-political movement. Due to this mistake, its religious activities were regarded as only those of an association. In this case, its Founder was assimilated to a political leader.

As a Cao Đài follower, the author of this article asserts that the Hòa Hảo Founder’s patriotic activities prove his patriotism, but in fact he had something much greater than that, namely the saviour’s love for mankind. The author’s argument is mainly based on a romantic 12-lined poem titled Love, which the Founder extemporized in Southeastern Vietnam in 1946.