Dấu ấn chương thời Tây Sơn trên văn bản Hán Nôm Huế/The Dynastic Seal of the Tây Sơn Monarchy on the Chinese and Nôm Texts of Huế
Tóm tắt
Quân Tây Sơn có mặt trên đất Thuận Hóa từ năm 1786, nhưng nhà Tây Sơn chỉ bắt đầu từ cuối năm 1788, trải qua hai triều Quang Trung (1788-1792) và Cảnh Thịnh (1793-1800). Với thời gian ngắn ngủi ấy, nhà Tây Sơn đã tổ chức được một hệ thống chính quyền từ trung ương đến địa phương, phản ánh qua những dấu ấn chương trên văn bản Hán Nôm vùng Huế như Quảng vận chi bảo, Sắc mệnh chi bảo của hoàng đế; Triều đường chi ấn của nhóm đại thần tín cẩn trong triều; ấn của sáu bộ; ấn quan phòng của các viên chức. Tuy nhiên, các cơ quan hành chính không có nhiều việc để làm, vì tất cả đều do quân đội chịu trách nhiệm, các đơn vị đóng trên địa bàn nào thì quản lý luôn ruộng đất, dân chúng của địa bàn ấy. Tình hình này phản ánh qua các văn bản về điền địa, tô thuế, dân đinh, đều do thủ trưởng các đơn vị ấy giải quyết, để lại dấu ấn chương đóng trên những tờ kê khai, đơn khiếu nại về các vấn đề này, như Hữu Bật đạo quản Hổ Thành vệ Súng ty, Thị nội Chấn Uy nhất vệ bát hiệu chỉ huy Lực Tài bá, Quản Trung Thủy chi Kim Sơn cơ đô đốc. Nhà Tây Sơn với vỏn vẹn 14 năm, chưa thể thoát khỏi chế độ quân quản trong buổi đầu, vẫn phải tập trung lực lượng quân sự để chống lại sự xâm lược của ngoại bang và thế lực Nguyễn Ánh đang phục hưng ở Gia Định.
ABSTRACT
The army of Tây Sơn put in its presence in Huế since 1786, but the Tây Sơn Dynasty was officially established only since the late 1788, which was composed of the two reigns of King Quang Trung (1788-1792) and King Cảnh Thịnh (1793-1800). In such a short period of time,the Tây Sơn Dynasty succeeded to organize an administrative system for all levels from the central government down to the local administration, which is reflected through the dynastic seals printed on the Chinese and nom texts, the then official documents in connection with Huế such as Quảng vận chi bảo, Sắc mệnh chi bảo issued by the Tây Sơn Kings; “Triều đường chi ấn” issued by the group of trustworthy mandarins in the Court; The seals of the six ministries; The personal seals of the court officials. However, the administrative offices did not have much to do since the army took charge of almost everything: A military unit deployed at a place was to manage the land and control the people there, too. This situation is reflected through the fact that all the documents regarding agragrian matters, taxes, personnel were ratified by the military leader of the unit who left their seals on the declaration forms, or letters of complaints.The seals were Hữu Bật đạo quản Hổ Thành vệ Súng ty, Thị Nội Chấn Uy nhất vệ bát hiệu chỉ huy Lực Tài bá, Quản Trung Thủy chi Kim Sơn cơ đô đốc. The Tây Sơn Dynasty with its mere 14 years of existence could not have given up its preliminary military government for the demands to fight against foreign invasion as well as against the antagonist forces of Nguyễn Ánh reemerging in Gia Định.
