Đọc “Le Dê Thám” của Claude Gendre/Review on “Le Dê Thám” book of Claude Gendre
Tóm tắt
Qua ngòi bút của Claude Gendre, người đọc thấy được Đề Thám là người anh hùng của dân tộc Việt Nam chống lại sự xâm lược của thực dân Pháp. Đề Thám, sinh năm 1858 tại Yên Thế, khởi đầu là một chiến sĩ nông dân chống lại những áp bức của chính quyền thuộc địa và bảo hộ Pháp, rồi gia nhập đạo quân của Cai Kinh (Hoàng Đình Kinh). Cai Kinh nhận ông làm con nuôi, đặt cho tên là Hoàng Hoa Thám. Sau khi Cai Kinh qua đời, ông về chiến đấu trong hàng ngũ của Bá Phức, được phong làm Đề đốc, từ đó có tên là Đề Thám. Ông bị chính quyền thực dân Pháp và quan lại triều Nguyễn xem là “giặc”. Với các chiến thuật đánh du kích, ẩn hiện đột xuất, Đề Thám đã làm cho quan quân bảo hộ điêu đứng trong suốt mấy chục năm, từ 1886 đến 1913. Vua Tự Đức qua đời năm 1883, trong vòng bốn tháng ba vua -Dục Đức, Hiệp Hòa và Kiến Phúc -bị phế, Hàm Nghi lên nối ngôi sau đó. Tôn Thất THuyết quyết chiến với Pháp, đem Hàm Nghi ra khỏi kinh thành, ban hành dụ Cần Vương. Đề Thám trở thành một nhân vật kháng chiến có tầm vóc quân sự và chính trị quan trọng trong phong trào Cần Vương. Toàn quyền Albert Sarraut quyết định tiêu diệt “con hùm xám Yên Thế” bằng mọi cách. Nhờ dùng thủ đoạn phản bội, ba tên giặc Tàu, thủ hạ của Lương Tam Kỳ và con là Lương Văn Phúc, giết chết Đề Thám lúc đang ngủ ngày 10/02/1913. thi thể của Đề Thám và hai cận vệ thân tín bị phanh thây, chặt đầu, Alfred Bouchet ra lệnh đem bêu ba cái đầu ở chợ Nhã Nam.
ABSTRACT
By Claude Gendre’s pen, the readers have seen Đề Thám as a hero of Vietnamese people in the struggle against the French Colonialist invasion. Đề Thám born in 1858 at Yên Thế was at the very beginning a resistant-peasant. He starts a protest against the French colonial government domination which was stilling territories to gives them to the local Colons. Then he fought in the Cai Kinh (Hoàng Đình Kinh) army. Revealing his audacity he was adopted by Cai Kinh and got partially his name: Hoàng Hoa Thám. After Cai Kinh death, he went to Bá Phức Army who gives him the title of Đề Đốc (general). At that specific time he got his final name: Đề Thám. He was considered as a “pirate” by the French colonial government and the Nguyễn’s court. With him starts the Guerrilla strategy and tactic appearing suddenly and disappearing quickly without any traces after a very short fight. During many years from 1886 to 1913 Đề Thám flout the colonial army. Emperor Tự Đức died in year 1883 and during the following four months three Emperors: Dục Đức, Hiệp Hòa et Kiến Phúc have been eliminated and finally Hàm Nghi will become Emperor. The leading mandarin Tôn Thất Thuyết revolts against the French occupation. Hàm Nghi leaves the imperial city and enter in resistance and take to the maquis calling upon “Help the King” (Dụ Cần Vương). Đề Thám becomes the important leader of the Cần Vương uprising on military as well as the political point of view.
Albert Sarraut, the governor decide to physically eliminate Đề Thám by any means.
On the 10/02/1913 morning, three real Chinese pirates which have been “leased” by the French army succeeded using perfidy to assassinate Đề Thám while he was sleeping. Alfred Bouchet, order the exposition of Đề Thám’s and his two fellow’s heads at the Nhã Nam market.
