Thiền đạo và nghệ thuật thơ ca thời Lý – Trần

Abstract

Thơ ca và Thiền học vốn có nhiều điểm gặp gỡ mà cơ bản nhất là trực cảm của tâm linh không cần đến sự can thiệp của nhận thức lí tính. Quan niệm vạn vật vô thường, cách ứng xử phá chấp, cách biểu đạt vô ngôn của Phật giáo Thiền tông là những điểm cốt tủy đã ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật thơ thiền thời Lý – Trần từ phương diện ngôn ngữ, hình ảnh đến cấu tứ… Thiền đã nhờ thơ mà đi vào trái tim, hơi thở của con người thời đại một cách tự nhiên, dung dị, bền lâu. Ngược lại, thơ ca cũng nhờ triết học và mĩ học Thiền tông mà thêm phần phong phú, sâu xa ý vị với một sắc thái nghệ thuật đặc biệt, trong đó cái đẹp lung linh ảo diệu như đang hiển hiện trước mắt nhưng khó nắm bắt, dường như vừa chạm tới thì đã trôi tuột khỏi tầm tay, nhờ vậy mà tạo nên sức cuốn hút bất tận với một dư vị không cùng.