Phân lập và thiết lập chất chuẩn phyllanthin từ cây diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum et Thonn)

Tóm tắt

Diệp hạ châu đắng (tên địa phương gọi là chó đẻ răng cưa, chó đẻ thân xanh là dược liệu được trồng và  mọc hoang được người dân sử dụng khá phổ biến ở Việt Nam với công dụng như thông tiểu, viêm họng, chữa các bệnh gan do virut B. Phyllanthin là hoạt chất chính quan trọng nhất có trong cây  diệp hạ châu đắng. Ở đây tác giả trình bày các kết quả nghiên cứu chiết xuất, phân lập và thiết lập chất chuẩn phyllanthin từ cây  diệp hạ châu đắng để phục vụ công tác kiểm nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu: Chiết xuất, phân lập và tinh chế phyllanthin bằng sắc ký cột; xác định cấu trúc bằng phổ tử ngoại, phổ hồng ngoại, phổ khối MS, phổ cộng hưởng từ hạt nhân ¹H NMR và ¹³C NMR. Kiểm tra độ tinh khiết phyllanthin bằng phương pháp sắc ký lớp mỏng, sắc ký lỏng hiệu năng cao, bằng phương pháp phân tích nhiệt vi sai. Định lượng phyllanthin tinh khiết bằng phương pháp sắc ký lỏng  và thẩm định qui trình phân tích như điều kiện sắc ký tính tương thích hệ thống, tính đặc hiệu, khoảng tuyến tính, độ lặp lại, độ đúng, giới hạn định lượng.

Kết quả: Nghiên cứu đã chứng minh phyllanthin PL được chiết xuất từ cây diệp hạ châu đắng đạt hàm lượng 99,47%. Phương pháp chiết xuất, phân lập phyllanthin đã sử dụng dung môi dễ kiếm, qui trình chiết xuất đơn giản, dễ áp dụng vì vậy có tính khả thi khi triển khai ở qui mô lớn. Qui trình định lượng phyllanthin có tính tuyến tính trong khoảng từ 4 mg/ml - 20 mg/ml với R² = 1, độ lặp lại tốt với RSD = 0,4%, độ đúng với tỉ lệ phục hồi cao 99,03 - 100,03%. Phyllanthin PL thu được có thể dùng làm chuẩn để kiểm nghiệm chất lượng của dược liệu diệp hạ châu đắng và các chế phẩm bào chế từ dược liệu này.