Độc tính tế bào in vitro và sự cảm ứng apoptosis trên dòng tế bào ung thư của alkaloid chiết tách từ bình vôi lá nhỏ (Stephania pierrei Diels.)

Tóm tắt

Alkaloid trong chi Stephania được nghiên cứu rất nhiều trong lĩnh vực y học trong nước cũng như trên thế giới. Đã có nhiều nghiên cứu phân lập và thử tác dụng dược lý của alkaloid từ các loài thuộc chi này. Có thể kể đến rotundin dùng làm thuốc an thần, mất ngủ; cycleanin làm thuốc hạ sốt, chống viêm; cepharanthin, tetrandrin có hoạt tính kháng viêm, hạ huyết áp. Cepharanthin còn được chứng minh là có khả năng ức chế tăng sinh tế bào ung thư thông qua cảm ứng quá trình apoptosis. Nghiên cứu này góp phần đánh giá khả năng của alkaloid từ loài bình vôi lá nhỏ tác dụng trên dòng tế bào ung thư cụ thể là khả năng gây độc tế bào, ức chế tăng sinh và cảm ứng cơ chế apoptosis, nhằm nâng cao giá trị sử dụng các alkaloid này vào sản xuất thuốc trị bệnh.   

Phương pháp nghiên cứu: Thử nghiệm độc tính tế bào khảo sát trên 2 dòng tế bào ung thư HeLa và A549, sử dụng muối tetrazolium WST-1, phương pháp đo quang dựa trên sự khử tetrazolium thành formazan do các enzym dehydrogenase có trong tế bào còn sống. Khảo sát hình thái dòng tế bào HeLa ở mật độ 6x10⁵ nuôi trong đĩa 6cm được xử lý với mẫu thử ở nồng độ 12,5 mg/ml. Thử nghiệm Western blot: Cơ chế phân tử của sự cảm ứng apoptosis được phân tích bằng phương pháp Western blot, xác định sự hiện diện của caspase-3 và PARP đã hoạt hóa (là hai trong những enzym đặc trưng liên quan đến đường truyền tín hiệu dẫn đến cảm ứng quá trình apoptosis)

Kết quả: Qua thực nghiệm độc tính tế bào, kết quả cho thấy alkaloid toàn phần của củ bình vôi lá nhỏ và cepharanthin có khả năng gây độc tế bào, ức chế tăng sinh dòng tế bào ung thư HeLa và A549 ở nồng độ IC₅₀ trong khoảng 5 - 10 µg/ml. Thực nghiệm Western blot cho thấy, alkaloid này có cảm ứng apoptosis ở dòng tế bào HeLa, cơ chế phân tử thông qua các tín hiệu làm tăng hàm lượng các protein họ caspase (trong thực nghiệm này là caspase-3) và tăng hàm lượng PARP trong tế bào và kết quả là quá trình apoptosis. Bên cạnh đó, kết quả khảo sát hình thái tế bào qua kính hiển vi cũng cho thấy các mẫu alkaloid khảo sát có cảm ứng tế bào ung thư dẫn đến apoptosis.