Chiết xuất tinh chế hispanon và leoheteronin B từ ích mẫu (Leonurus heterophyllus Sw.) để làm chất đối chiếu

Tóm tắt

Chế phẩm cao ích mẫu là thuốc quý có tác dụng bổ huyết và điều kinh. Các chế phẩm này được nhiều công ty dược trong nước sản xuất và bán rộng rãi trên thị trường thuốc Đông y. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có chất đối chiếu để kiểm tra dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu này. Xuất phát từ thực tế, nghiên cứu nhằm chiết xuất và phân lập các hoạt chất labdan trong cây ích mẫu, từ đó xây dựng bộ dữ liệu chuẩn các hoạt chất vừa phân lập để làm chất đối chiếu nhằm hướng tới thiết lập chất đối chiếu chiết từ dược liệu phục vụ cho công tác kiểm tra chất lượng các sản phẩm có chứa ích mẫu lưu hành trên thị trường.

Nguyên liệu: Cây ích mẫu (toàn cây) xác định tên khoa học là Leonurus heterophyllus Sw..

Phương pháp nghiên cứu: Cây ích mẫu sau khi mua về được rửa sạch, xay nhỏ, phơi khô, sau đó được bảo quản ở nơi khô ráo. Chiết xuất các hợp chất trong cây ích mẫu bằng phương pháp ngâm kiệt trong ethanol 90 %, chiết dịch ethanol, cô thu hồi dung môi, cho cao ethanol. Chiết cao ethanol với n-hexan sau đó thu hồi dung môi thu được cao n-hexan. Tiến hành phân lập, tinh chế bằng sắc ký cột silica gel nhiều lần và tập trung phân đoạn sắc ký theo độ phân cực tương ứng. Hispanon và leoheteronin B được xác định bằng các phương pháp phổ ¹H-NMR, ¹³C-NMR, IR cũng như so sánh các số liệu phổ có được với tài liệu tham khảo. Xác định độ tinh khiết bằng HPLC, cột C8, detector PDA ở bước sóng 254 nm. Áp dụng phương pháp tính % diện tích.

Kết quả: Bằng các phương pháp sắc ký kết hợp đã phân lập và tinh chế 2 hợp chất labdan diterpen lacton (hispanon và leoheteromin) có trong cao hexan của cây ích mẫu. Cấu trúc hoá học được xác định bằng phương pháp phổ nghiệm và so sánh với tài liệu đã công bố. Sản phẩm thu được có độ tinh khiết >95 %, đạt yêu cầu cho chất đối chiếu chiết từ dược liệu.