Các hợp chất megastigman và lignan phân lập từ lá cây bùm bụp bông to Mallotus macrostachyus (Miq.) Muell.-Arg

Tóm tắt

Bùm bụp bông to có tên khoa học là Mallotus macrostachyus (Miq.) Muell.-Arg, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Ở nước ta, cây mọc ở trong các lùm bụi và ven rừng đến độ cao 400 m ở Ninh Bình, Lạng Sơn, Thừa Thiên - Huế, Lào Cai, Hòa Bình... Trong dân gian, lá non được giã đắp cầm máu vết thương. Nước sắc lá dùng rửa sạch vết thương và lá hơ nóng dùng làm thuốc đắp vết thương và mụn nhọt ^[3]. Trong khuôn khổ đề tài hợp tác theo nghị định thư Việt Nam - Bỉ tập trung nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài Mallotus và Phyllanthus của Việt Nam, bài báo này công bố kết quả phân lập và xác định cấu trúc của ba hợp chất megastigman và hai hợp chất lignan từ cặn chiết methanol của lá cây bùm bụp bông to M. macrostachyus.

Lá bùm bụp bông to khô (2,5 kg) được nghiền thành bột và chiết 3 lần bằng methanol (MeOH) (3 ´ 5 lít) ở nhiệt độ 50^oC trên thiết bị chiết siêu âm. Cặn chiết được tiến hành chiết phân bố và tinh chế bằng sắc ký cột. Cấu trúc hóa học của các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phổ bao gồm: phổ khối lượng (ESI-MS) và phổ cộng hưởng từ hạt nhân (1D and 2D-NMR).

Đã phân lập được ba hợp chất megatigman, corchoionosid C (1), icarisid B₅ (2) và macarangiosid F (3) và hai hợp chất lignan, (+)-pinoresinol di-O-b-D-glucopyranosid (4) và syringaresinol di-O-b-D-glucopyranosid (5). Cấu trúc hóa học của các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phổ bao gồm phổ cộng hưởng từ hạt nhân một chiều và hai chiều (1D- and 2D-NMR) và phổ khối lượng (ESI-MS), kết hợp so sánh với các số liệu phổ đã được công bố. Đây là lần đầu tiên các hợp chất này được phân lập từ cây M. macrostachyus.