Phân lập và xác định cấu trúc của oleandrin từ lá trúc đào

Tóm tắt

Cây trúc đào (Nerium oleander L.) thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae), là loại cây nhỏ sống lâu năm, hoa màu hồng, thường được trồng làm cảnh. Nước ta thường xảy ra các vụ ngộ độc từ các bộ phận của cây trúc đào do sử dụng nhầm lẫn, đầu độc, tự sát. Để đáp ứng yêu cầu giám định hoá pháp và phục vụ công tác cấp cứu nạn nhân ngộ độc cây trúc đào tại các trung tâm chống độc cần phải có các chất chuẩn, phục vụ cho các phương pháp phân tích. Nghiên cứu này trình bày kết quả phân lập và xác định cấu trúc của oleandrin từ lá cây trúc đào ở Việt Nam.

Nguyên liệu: Mẫu lá cây trúc đào thu hái tại Hà Nội vào tháng 6/2010. Mẫu cây được GS. Phan Kế Lộc xác định là  Nerium oleander L., thuộc họ Trúc đào.

Phương pháp chiết xuất, tinh chế: Phần lá của cây trúc đào được phơi khô trong bóng râm, xay nhỏ (3,5 kg) và ngâm chiết với methanol (10 L x 3 lần) bằng thiết bị siêu âm Ultrasonic 2010 ở nhiệt độ 40-50^oC (3 x 60 phút). Dịch chiết sau đó được cô đặc bằng máy cất quay với áp suất giảm thu được 300 g cặn chiết methanol. Cặn chiết này được hòa với nước rồi chiết phân đoạn lần lượt với n-hexan, cloroform và ethyl acetat thu được các cặn chiết n-hexan (60 g), cloroform (100 g) và ethyl acetat (50 g). Tiến hành sắc ký cột YMC RP18 đối với cặn chiết EtOAc với hệ dung môi rửa giải MeOH-nước 1:3 thu được 3 phân đoạn ký hiệu là E1 ® E3. Tiến hành phân lập phân đoạn E2 (10 g) trên sắc ký cột YMC RP18 hệ dung môi MeOH-nước 1:1  thu được hợp chất 1 (7 mg).

Kết quả:

Từ lá trúc đào (Nerium oleander L. ) được thu hái tại Hà Nội đã phân lập được một glucosid tinh khiết. Bằng phương pháp phân tích các phổ ¹H NMR, ¹³C NMR, HMBC, COSY, MS đã nhận dạng glucosid trên là oleandrin.