Phân lập và xây dựng chất chuẩn crinamidin từ lá trinh nữ hoàng cung Crinum latifolium L. (Amaryllidaceae)

Tóm tắt

Thuốc có nguồn gốc từ trinh nữ hoàng cung (TNHC) hiện nay đã có mặt nhiều trên thị trường với công dụng chính là điều trị u lành tính tuyến tiền liệt. Tuy nhiên hiện nay, việc đánh giá chất lượng dược liệu TNHC và các chế phẩm từ dược liệu này gặp nhiều khó khăn do chất chuẩn chưa được cung cấp đầy đủ bởi hệ thống kiểm nghiệm quốc gia. Bên cạnh đó, các phương pháp phân tích như quang phổ, sắc ký, điện di đều cần có chất chuẩn để so sánh và đánh giá mẫu thử. Vì vậy, việc chiết xuất và thiết lập chất chuẩn từ TNHC đạt yêu cầu chất chuẩn là rất cần thiết để đẩy mạnh việc tiêu chuẩn hóa, nâng cao chất lượng dược liệu và các chế phẩm từ dược liệu quí này.

Phương pháp nghiên cứu

 Crinamidin được phân lập từ cao alcaloid toàn phần chiết từ lá TNHC. Các kỹ thuật được sử dụng như sắc ký cột, thay đổi dung môi, kết tinh lại để đạt độ tinh khiết cao nhất. Các chất phân lập được kiểm tra độ tinh khiết bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao, quét nhiệt vi sai. Bộ dữ liệu chuẩn được xây dựng gồm: điểm chảy, phổ UV, IR, MS, ¹³C-NMR và ¹H-NMR. Xây dựng các chỉ tiêu và phương pháp đánh giá chất chuẩn, đánh giá độ đồng nhất lô và đánh giá liên phòng thí nghiệm. Các phòng thí nghiệm được chọn đều đạt GLP hoặc ISO: 2 phòng thí nghiệm của Viện Kiểm nghiệm Thuốc Tp. Hồ Chí Minh và 1 phòng thí nghiệm của Trung tâm Kiểm nghiệm tỉnh Vĩnh Long.

Kết quả nghiên cứu

- Bột lá TNHC được chiết với CO₂ lỏng siêu tới hạn, sau đó được tiếp tục chiết ngấm kiệt với cồn 70% nên cao alcaloid toàn phần có thể chất sạch, ít tạp nhày, nhựa. Crinamidin kết tinh trực tiếp từ cao alcaloid toàn phần mà không cần tách phân đoạn như chiết ngấm kiệt thông thường. Chất phân lập được có độ tinh khiết đạt yêu cầu của chất chuẩn từ dược liệu.

- Đã xây dựng được bộ dữ liệu chuẩn của crinamidin và thiết lập được 100 lọ chất chuẩn. Mỗi lọ chứa 5 mg crinamidin, hàm lượng tính theo chế phẩm nguyên trạng với giá trị ấn định là 98,74%. Các lọ chất chuẩn đang được bảo quản và theo dõi độ ổn định theo chu kỳ 6, 9, 12, 24, 36 tháng tính từ ngày ra chứng chỉ phân tích (1/11/2012).