Phân lập lupeol và stigmasterol từ vỏ thân cây gạo (Bombax malabaricum DC.)

Tóm tắt

Cây  gạo  (Bombax malabaricum DC.) là cây gỗ cao đến 15 m, có hoa màu đỏ tươi, được biết đến như là một cây thuốc dân gian tại các nước Pakistan, Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam và châu Phi. Các công trình nghiên cứu trên thế giới  cho thấy trong cây có naphthoquinon, polysaccarid, shamimin, mangiferin và lupeol. Qua nghiên cứu khảo sát bước đầu với cây gạo thu hái tại Hà Nội, các tác giả đã phân lập được một số thành phần từ vỏ thân và lá. Trong khuôn khổ bài báo này, chúng tôi tiếp tục mô tả quá trình chiết xuất, phân lập và nhận dạng hai hợp chất từ phân đoạn chiết xuất bằng n-hexan từ vỏ thân cây gạo.

Phương pháp và phương tiện nghiên cứu

Sử dụng sắc ký cột để phân lập các chất. Nhận dạng sơ bộ các chất bằng sắc ký lớp mỏng. Khẳng định cấu trúc của các hợp chất phân lập được dựa trên các dữ liệu  phổ.

- Sắc ký cột được tiến hành với chất hấp phụ là Silicagel có cỡ hạt là 40-63 µm (230 - 400 mesh).

- Điểm chảy được đo trên máy Kofler micro-hotstage của Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên.

- Phổ khối lượng (ESI-MS) được đo trên máy AGILENT 1100  LC-MSD Trap của Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên.

- Các phổ ¹H-NMR, ¹³C-NMR, DEPT, HSQC, HMBC được đo trên máy Bruker AM500 FT-NMR Spectrometer, Viện Hóa học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu

Từ phân đoạn n-hexan của vỏ thân cây gạo, 2 hợp chất lupeol  (1) và stigmasterol (2) đã được phân lập. Cấu trúc hóa học của các sản phẩm phân lập được xác định bằng các phương pháp phổ khối lượng (MS), phổ cộng hưởng từ hạt nhân một chiều và hai chiều (1D- và 2D - NMR). Theo những tài liệu tham khảo được, đây là lần đầu tiên stigmasterol được phân lập từ vỏ thân cây gạo Bombax malabaricum DC..