Điều tra tính đa dạng sinh học cây đại bi (Blumea balsamifera (L.) DC.) cho nguồn borneol ở miền Bắc Việt Nam
Tóm tắt
Đại bi là một cây thuốc mọc khá rộng rãi ở Việt Nam cũng như một số quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ .... Thành phần chính của mai hoa băng phiến là borneol và camphor, trong đó borneol được xác định là an toàn có xu hướng được sử dụng thay cho borneol tổng hợp (được xác định là có độc tính). Tuy nhiên, thành phần và hàm lượng của chúng thay đổi tuỳ theo nguồn gen và vùng địa lý, như mai hoa băng phiến ở Trung Quốc chủ yếu chứa borneol, trong khi đó mai hoa băng phiến ở Myanmar lại có tỷ lệ là camphor (tới 75%), borneol chỉ chiếm 25%. Ở Việt Nam, đã có nghiên cứu cho thấy tỷ lệ borneol còn dao động lớn hơn, từ 5,70% đến 57,82%. Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu: Xác định tính đa dạng sinh học của cây đại bi (Blumea balsamifera) ở phía Bắc Việt Nam; Xác định thành phần và hàm lượng các chất trong tinh dầu của một số giống cây đại bi.
Phương pháp nghiên cứu
Mẫu nghiên cứu: Tổng cộng có 5 mẫu được thu hái ngẫu nhiên ở một số tỉnh miền Bắc Việt Nam, bao gồm Hà Nội, Nam Định, Hà Giang, Thái Nguyên. Các mẫu lá và cành non để phân tích hàm lượng và thành phần tinh dầu đều đuợc thu thập trong cùng thời vụ. Phân tích đặc điểm hình thái: Các cơ quan dinh dưỡng (thân, lá) và cơ quan sinh sản (hoa). Phân tích DNA từ lá non đại bi được phân lập theo phương pháp CTAB có cải tiến. Thành phần và hàm lượng DNA được kiểm tra trên agarose gel (1,0%). Định lượng tinh dầu đại bi bằng phương pháp cất kéo hơi nước. Phân tích thành phần tinh dầu và xác định hàm lượng borneol bằng phương pháp sắc kí khí kết hợp khối phổ (GC/MS) tại Viện Pháp y Quân đội.
Kết quả: Đã xác định 5 mẫu đại bi (Blumea balsamifera (L.) DC.) ở 4 địa phương là Hà Nội, Nam Định, Hà Giang, Thái Nguyên gồm 3 nhóm chính, trong đó có 1 nhóm cho hàm lượng borneol cao, từ 79,85 - 82,23 %. Hàm lượng borneol cao có thể liên quan đến DNA. Nghiên cứu này cung cấp thông tin hữu ích làm căn cứ để lựa chọn các giống đại bi để khai thác và đưa vào trồng trọt lấy borneol.