Phân lập và xác định cấu trúc của benzoylmesaconitin, gluco-β-sitosterol, 3-hydroxypropan-1,2-diyl dihenicosanoat từ củ cây ô đầu (Aconitum carmichaelii Dexb.) trồng ở tỉnh Hà Giang

Tóm tắt

 Cây ô đầu trồng ở tỉnh Hà Giang có tên khoa học là A. carmichaelii Dexb. đã được trồng từ đầu những năm 70 của thế kỷ trước. Hiện nay, địa phương sử dụng theo kinh nghiệm làm thuốc chữa bệnh đau nhức xương khớphoặc nấu cháo ăn. Trong củ ô đầu chứa alcaloid có độc tính mạnh dẫn tới ngộ độc cho người sử dụng. Nhiều vụ ngộ độc do sử dụng nhầm lẫn, đầu độc, tự sát bằng dược liệu, chế phẩm có nguồn gốc từ cây ô đầu. Do đó, cần phải có nghiên cứu về  thành phần hoá học để đáp ứng yêu cầu giám định hoá pháp và phục vụ cho công tác cứu chữa nạn nhân ngộ độc ô đầu, đồng thời góp phần minh chứng cho các tác dụng chữa bệnh của cây ô đầu.

 Phương pháp nghiên cứu

Mẫu ô đầu (củ mẹ) của cây ô đầu được thu hái vào tháng 08-10 năm 2012 tại huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang.  Sau khi chiết xuất và phân lập thu được ba hợp chất. Cấu trúc của 3 hợp chất được xác định thông qua dữ liệu phổ hồng ngoại (IR), phổ khối (MS) và phổ cộng hưởng từ (¹H-NMR, ¹³C-NMR).

Kết quả

Từ ô đầu (củ mẹ) của cây ô đầu (A. carmichaelii Dexb) trồng ở tỉnh Hà Giang, bằng phương pháp sắc ký đã phân lập được 3 hợp chất và dựa vào số liệu các phổ IR, MS, NMR xác định 3 chất là: benzoylmesaconitin, gluco-β-sitosterol, 3-hydroxypropan-1,2-diyl dihenicosanoat. Chất 3-hydroxypropan-1,2-diyl dihenicosanoat lần đầu tiên phân lập được từ chi Aconitum L.