Định lượng đồng thời clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid trong chế phẩm đa thành phần bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao
Abstract
Hiện nay việc sử dụng các thuốc đa thành phần trở nên phổ biến. Các nhà sản xuất thường phối hợp nhiều dược chất trong một công thức bào chế, đặc biệt là các thuốc hạ nhiệt, giảm đau, ho, sổ mũi, . . . với mục đích phối hợp tác dụng dược lý của các dược chất để tăng hiệu quả điều trị đồng thời làm giảm tác dụng phụ và tiện sử dụng cho bệnh nhân. Bên cạnh những lợi ích trên, khi phối hợp chế phẩm nhiều thành phần gặp phải nhiều khó khăn trong bào chế cũng như xây dựng quy trình kiểm nghiệm do tỷ lệ các thành phần khác nhau quá lớn, gây khó khăn trong quá trình chuẩn bị mẫu, chọn điều kiện sắc ký... để tìm ra một quy trình định lượng đồng thời. Viên nén Coldzep Tab được sản xuất tại Công ty Liên doanh Meyer-BPC chứa ba hoạt chất clorpheniramin maleat 2 mg, paracetamol 150 mg và salicylamid 200 mg, được dùng điều trị các trường hợp cảm sốt, nghẹt mũi, sổ mũi, viêm mũi, nhức đầu, đau cơ bắp, xương khớp do cảm cúm hoặc do dị ứng với thời tiết. Hiện tại việc định lượng ba thành phần này phải áp dụng 2 quy trình HPLC riêng biệt: một quy trình định lượng clorpheniramin maleat và một quy trình định lượng đồng thời paracetamol và salicylamid. Điều này dẫn đến mất nhiều thời gian, công sức, hóa chất và dung môi. Cho đến nay chưa có tài liệu nào đưa ra quy trình định lượng đồng thời ba hoạt chất clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid bằng kỹ thuật HPLC. Trong khi đó, Dược điển Việt Nam IV và dược điển các nước (BP 2013, USP 34, EP 2007) chỉ có chuyên luận các chế phẩm chứa một trong ba thành phần trên. Hiện nay, khuynh hướng sử dụng pha động không chứa dung dịch đệm trong các quy trình HPLC ngày càng gia tăng để tránh gây ăn mòn hệ thống sắc ký, giảm thời gian rửa cột và hệ thống sắc ký. Từ nhu cầu thực tế trên, nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm ra một quy trình chung, nhanh chóng, đơn giản để định lượng đồng thời clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid bằng phương pháp HPLC với pha động không có dung dịch đệm.
Đối tượng nghiên cứu:
Chế phẩm nghiên cứu Coldzep Tab có hàm lượng ghi trên nhãn: clorpheniramin maleat 2 mg, paracetamol 150 mg và salicylamid 200 mg. Thành phần tá dược: tinh bột, polyvinyl pyrolidon, bột talc, magnesi stearat, xanh brilliant, vàng tartrazin, nước cất, cồn 950. Nơi sản xuất: Công ty liên doanh Meyer - BPC.
Phương pháp nghiên cứu:
Dựa vào cấu trúc hóa học của ba chất phân tích thì clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid đều là những chất phân cực, đồng thời tham khảo một số chuyên luận trong các dược điển và các tài liệu tham khảo, kỹ thuật sắc ký pha đảo với hệ dung môi phân cực đã được áp dụng với điều kiện sắc ký ban đầu. Trong quá trình thực nghiệm, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tách và độ chọn lọc của phương pháp đã được khảo sát như pH và dung môi pha động (thay nước bằng dung dịch acid phosphoric). Sau khi tìm được điều kiện sắc ký thích hợp sao cho các pic tách hoàn toàn (độ phân giải Rs ≥ 1,5), hệ số đối xứng của các pic nằm trong khoảng 0,8 - 1,5; sẽ thẩm định phương pháp bao gồm khảo sát tính phù hợp của hệ thống, tính chọn lọc, khoảng tuyến tính, độ chính xác (bao gồm độ lặp lại và độ chính xác liên ngày) và độ đúng. Quy trình sau khi thẩm định sẽ được ứng dụng để định lượng đồng thời clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid trong một số chế phẩm đa thành phần.
Kết quả: Quy trình định lượng đồng thời clorpheniramin maleat, paracetamol và salicylamid trong chế phẩm đa thành phần đã được xây dựng bằng phương pháp HPLC với đầu dò UV-Vis, sử dụng pha động không có dung dịch đệm. Quy trình có tính chọn lọc, độ chính xác và độ đúng cao, có thể ứng dụng để định lượng đồng thời các hoạt chất trên trong các chế phẩm đa thành phần.
