Định lượng nguyên liệu tetrodotoxin phân lập từ các loài họ cá nóc (Tetraodontidae) bằng sắc ký lỏng ghép nối khối phổ (LC-MS/MS)
Tóm tắt
Tetrodotoxin (TTX) là một trong những chất độc thần kinh mạnh nhất được biết. Hợp chất này thể hiện chẹn kênh vận chuyển natri trong tế bào thần kinh, dẫn tới tê liệt thần kinh và tử vong. TTX có trong một số loại sinh vật biển như: cua mặt quỷ, cóc Costa Rica, mực đốm xanh, sa giông California, và đặc biệt là trong cá nóc, là nguyên nhân hàng đầu gây ra những vụ ngộ độc cá nóc. Tuy nhiên, TTX đang được các nước trên thế giới, đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc, quan tâm nghiên cứu ứng dụng trong y dược để chữa một số bệnh hiểm nghèo như bệnh tim mạch, giảm đau trong ung thư, cai nghiện ma tuý ...vv. Ở Việt Nam, một số tổ chức, cá nhân cũng nghiên cứu [2]và ứng dụng TTX trong một số bài thuốc hỗ trợ giảm đau, cai nghiện tuy nhiên, hiện nay các tác giả vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để có thông tin đầy đủ về độc tính cũng như về hiệu quả điều trị trên lâm sàng. Để đáp ứng nhu cầu kiểm tra, đánh giá chất lượng và độ an toàn các sản phẩm chứa độc tố từ cá nóc, cần phải có chất đối chiếu hóa học TTX. Đã thực hiện nghiên cứu chiết xuất, phân lập và tinh chế TTX đạt độ tinh khiết cao (≥95%) từ cá nóc để làm chất chuẩn đối chiếu hóa học phục vụ các nghiên cứu ứng dụng TTX trong y học. Do TXX là một chất có hoạt lực sinh học cao và giá trị rất cao, thường chỉ đóng lọ chuẩn 1 mg/lọ, do đó cần phải có phương pháp định tính và định lượng có độ nhạy, độ chính xác và độ đặc cao để đánh giá nguyên liệu TTX phân lập từ cá nóc cũng như để xác định hàm lượng chuẩn sau khi thiết lập. Phương pháp LC-MS/MS hiện nay đang được ứng dụng nhiều với những ưu điểm vượt trội như độ đặc hiệu cao, độ nhạy tốt, ...Vì vậy, đặt vấn đề nghiên cứu "Định lượng nguyên liệu tetrodotoxin phân lập từ các loài họ cá nóc (Tetraodontidae) bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép nối khối phổ LC-MS/MS".
Kết quả:
Đã xây dựng được phương pháp định lượng tetrodotoxin bằng sắc ký lỏng khối phổ LC/MS/MS với độ đặc hiệu cao, khoảng tuyến tính rộng từ 0,5 µg.ml-1 - 10 µg.ml-1, và độ đúng tốt (98,33%). Giới hạn phát hiện (LOD) của phương pháp là 10 ng/mL, giới hạn định lượng (LOQ) là 25 ng/mL. Tetrodotoxin chiết xuất, phân lập và tinh chế từ cá nóc đạt hàm lượng 98,27%, phù hợp để làm nguyên liệu thiết lập chất chuẩn phục vụ công tác nghiên cứu, kiểm nghiệm.