Phân loại hình thái một số loài thuộc chi Gynostemma Blume ở Việt Nam

Tóm tắt

Chi Gynostemma Blume trên thế giới có khoảng 19 loài, phân bố từ vùng nhiệt đới châu Á tới Đông Á: từ Himalaya tới Nhật Bản, Malaysia và New Guinea. Ở Việt Nam, theo Phạm Hoàng Hộ, có 2 loài; hiện nay đều được gọi là giảo cổ lam và thường được dùng làm thuốc hạ đường huyết, hạ lipid máu,... Ngoài loài Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino (Giảo cổ lam, cổ yếm, thư tràng năm lá); Gynostemma laxum (Wall.) Cogn. (Cổ yếm lá bóng, thư tràng thưa) chúng tôi đã phát hiện thêm được thêm 3 loài thuộc chi Gynostemma Blume bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam. Bài báo này mô tả hệ thống và phân loại các loài thuộc chi Gynostemma Blume ở Việt Nam.

Đối tượng nghiên cứu

Các loài thuộc chi Gynostemma Blume thu hái tại các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Quảng Ninh, Hà Nội, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Hòa Bình, Quảng Bình từ năm 2010 đến 2015. Các mẫu được xử lý tại thực địa bằng phương pháp ướt; làm tiêu bản mẫu khô.

Phương pháp nghiên cứu

- Mô tả bằng phương pháp mô tả phân tích .

- Xác định tên khoa học mẫu nghiên cứu bằng phương pháp so sánh hình thái dựa trên các mẫu tiêu bản trong các phòng tiêu bản (Herbarium of National Taiwan University (TAI); Herbier Muséum Paris - Muséum National d'Histoire Naturelle (P); Royal Botanic Gardens, Kew (K); New York Botanical Gardens (NY); Botanischer Garten und Botanisches Museum Berlin-Dahlem, Freien Universität Berlin (B); Royal Botanic Garden Edinburgh Herbarium (RBGE) và một số tài liệu chuyên khảo.

Kết luận

            Bằng phương pháp so sánh hình thái, đã xác định được ở Việt Nam có 5 loài thuộc chi Gynostemma Blume. Gồm có:

            1. Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino - Giảo cổ lam. Gồm có 2 thứ:

            - Gynostemma pentaphyllum var. pentaphyllum (với 6 biến thể khác nhau) - Giảo cổ lam, thư tràng, cổ yếm.

            - Gynostemma pentaphyllum var. dasycarpum C. Y. Wu - Giảo cổ lam quả lông cứng.

            2. Gynostemma laxum (Wall.) Cogn. - Cổ yếm lá bóng.

            3. Gynostemma burmanicum King ex Chakrav. - Giảo cổ lam Miến Điện.

            4. Gynostemma longipes C. Y. Wu - Giảo cổ lam bảy lá.

            5. Gynostemma compressum X. X. Chen & D. R. Liang - Giảo cổ lam quả dẹt.