Ứng dụng nhựa trao đổi ion trong phân lập acid shikimic từ đại hồi (Illicium verum Hook. f.)

Tóm tắt

             Acid shikimic là nguyên liệu chính được sử dụng để tổng hợp oseltamivir phosphat - có tác dụng điều trị cúm virus. Hiện nay, đại hồi vẫn là nguồn nguyên liệu chính để chiết xuất và phân lập acid shikimic. Đã có một số phương pháp chiết xuất và phân lập acid shikimic được công bố với hiệu suất cao. Trong đó chủ yếu là các phương pháp dùng dung môi hữu cơ (methanol, aceton, formaldehyd...) để loại tạp và kết tinh acid shikimic. Hơn nữa các bước tinh chế khá phức tạp. Năm 2013 Ronald Zirbs và cộng sự tiến hành chiết xuất acid shikimic trong đại hồi với dung môi ion lỏng (ionic liquid). Sau khi lọc, loại tạp, acid shikimic được phân lập bằng cột nhựa anionit Amberlite -400 và được kết tinh lại bằng methanol, hiệu suất của phương pháp lên tới 10,4 %. Điều này cho thấy việc phân lập acid shikimic bằng nhựa anionit khá hiệu quả. Hiện nay các loại nhựa trao đổi ion đang được dùng rất rộng rãi trong lĩnh vực xử lý nước và có giá thành rẻ. Bài báo này công bố kết quả khảo sát hiệu quả của một số loại nhựa trao đổi anion có sẵn ở thị trường Việt Nam trong phân lập acid shikimic từ đại hồi.

Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp xác định hàm lượng acid shikimic: Hàm lượng acid shikimic trong dịch chiết và trong các sản phẩm được xác định bằng phương pháp sắc ký lỏng.

- Phương pháp đánh giá khả năng hấp phụ acid shikimic của các anionit: Hoạt hoá hạt nhựa. Thực hiện các thí nghiệm khảo sát quá trình hấp phụ và giải hấp phụ acid shikimic trên nhựa anionit, từ đó xác định các điều kiện thích hợp như loại anionit, nhiệt độ và thời gian hấp phụ, bản chất và nồng độ dung dịch phản hấp phụ. Sau đó, áp dụng các thông số này để phân lập acid shikimic từ dịch chiết đại hồi. Ngoài ra, khả năng tái sử dụng nhựa anionit cũng được đánh giá.

Kết quả nghiên cứu

            Đã khảo sát đặc điểm một số hạt nhựa anionit nhằm ứng dụng trong phân lập acid shikimic từ đại hồi. Trong số các hạt nhựa đã khảo sát, hạt Diaion SA12A là tốt nhất về dung lượng hấp phụ (215,6 mg/g) và hiệu suất phản hấp phụ (97,5 %) đối với dung dịch acid shikimic tinh khiết. Khi sử dụng hạt nhựa Diaion SA12A để phân lập acid shikimic từ dịch chiết đại hồi, dung lượng hấp phụ đạt 87 mg/g và hiệu suất phản hấp phụ đạt 91,1 %. Hiệu suất quá trình phân lập đạt 83,8 % tính theo lượng acid shikimic có trong dịch chiết đại hồi.