Phân lập và thiết lập chất chuẩn cynarin

Tóm tắt

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều chế phẩm từ actisô (Cynara cardunculus L.= C. scolymus L., Asteraceae) dùng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, mật và tiêu hoá. Việc tiêu chuẩn hóa và kiểm nghiệm cynarin, acid clorogenic trong actisô bằng sắc kí lỏng hiệu năng cao (HPLC) có độ chọn lọc cao đã và đang được nhiều nước sử dụng, nhưng ở Việt Nam, việc định lượng cynarin trong lá và cao actisô bằng đo phổ tử ngoại (UV) nên cho kết quả rất không chính xác, vì phương pháp này có độ chọn lọc thấp và trong lá actisô, ngoài cynarin còn có các đồng phân của cynarin cùng với rất nhiều hợp chất khác đều có cùng phổ UV với cynarin. Hơn nữa, để định lượng cynarin cần phải có chất chuẩn. Việc phân lập, thiết lập chất chuẩn đối chiếu cynarin thay vì phải mua chất chuẩn từ nước ngoài, đồng thời xây dựng quy trình định lượng cynarin phục vụ cho việc kiểm nghiệm bán thành phẩm (cao chiết) và thành phẩm (có actisô) là hết sức cần thiết.

Phương pháp nghiên cứu

- Chiết xuất và phân lập: Phiến lá tươi actisô được ổn định và chiết nóng với cồn 96% và sau đó là cồn 48%. Tinh chế bằng cách lắc phân bố với các dung môi hữu cơ, sắc ký cột chân không và kết tinh lại.

- Thẩm định và thiết lập chất chuẩn cynarin phân lập được: Xác định cấu trúc, độ ẩm, định tính, thử tinh khiết, xây dựng quy trình định lượng cynarin bằng HPLC, thẩm định phương pháp định lượng cynarin bằng HPLC.

- Đóng gói và đánh giá độ đồng nhất lọ trong quá trình đóng gói.

- Xác định giá trị ấn định, độ không đảm bảo đo theo ISO 13528 và giá trị công bố trên phiếu kiểm nghiệm dựa trên kết quả định lượng tại 2 phòng thí nghiệm.

Kết quả nghiên cứu

            Từ 200 kg lá actisô tươi (Cynara scolymus L.) đã chiết xuất và phân lập được 450 mg cynarin để sử dụng làm chất chuẩn đối chiếu. Chất chuẩn cynarin phân lập được thẩm định đầy đủ các tiêu chí của chất chuẩn theo hướng dẫn của ISO 13528 và ISO 35. Kết quả cho thấy cynarin phân lập đạt tiêu chuẩn quốc gia (secondary standard) với hàm lượng được xác định là 94,26% tính theo nguyên trạng (n = 12; s = 0,21; µ = 0,086). Chất chuẩn cynarin đã phân lập và thiết lập có thể được ứng dụng cho công việc kiểm nghiệm chất lượng nguyên liệu, cao bán thành phẩm và thành phẩm từ actisô. Đây là lần đầu tiên việc phân lập và thiết lập chất chuẩn đối chiếu cynarin được báo cáo trong nước.