Nghiên cứu tính đa dạng loài của chi Aspergillus Fr.:Fr. trên vị thuốc ngũ vị tử (Fructus Schizandrae) đang lưu hành ở một số hiệu thuốc đông dược

Tóm tắt

Thảo dược đang được sử dụng chế biến các phương thuốc gia truyền cũng như làm nguồn nguyên liệu thô cho ngành công nghiệp dược ngày một tăng. Tuy nhiên, nguồn thảo dược này chưa đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng, độ an toàn và tính hiệu quả. Trong quá trình thu hoạch, vận chuyển, bảo quản và phân phối, thảo dược là mục tiêu lây nhiễm của nhiều loại nấm mốc khác nhau (đặc biệt là các loài của chi Aspergillus) và là nguyên nhân gây hư hỏng và tạo thành mycotoxin. Ngũ vị tử (Fructus Schizandrae) là một vị thuốc được dùng khá phổ biến trong đông y để điều trị các bệnh về đường hô hấp và sinh dục. Tuy nhiên, chưa có một nghiên cứu nào về nấm mốc và mycotoxin trên thảo dược này. Để góp phần nâng cao độ an toàn, hiệu quả sử dụng của thảo dược nói chung, ngũ vị tử nói riêng, đề tài "Nghiên cứu tính đa dạng loài của chi Aspergillus Fr.:Fr. trên vị thuốc ngũ vị tử (Fructus Schizandrae) đang lưu hành ở một số hiệu thuốc đông dược" đã được thực hiện, với mục tiêu phân lập và phân loại các chủng nấm nhiễm trên các mẫu thảo dược nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp xác định hàm ẩm dược liệu: Sử dụng máy đo độ ẩm Precisa.

- Phương pháp phân lập nấm mốc: Phương pháp đặt trực tiếp trên môi trường PDA.

- Phương pháp phân loại nấm mốc: Theo các khoá phân loại của Pitt và Hocking, Raper và Fennell, Samson và CS..

 - Mức độ nhiễm các loài của chi trên các mẫu nghiên cứu được tính theo 2 chỉ số: Chỉ số có mặt hay tần suất xuất hiện và chỉ số có nhiều hay mật độ nấm.

Kết quả

20 mẫu vị thuốc ngũ vị tử (Fructus Schizandrae), được thu thập từ một số hiệu thuốc đông dược trên địa bàn Hà Nội, và 2 tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương đã bị nhiễm khá đa dạng các loài nấm bảo quản của chi Aspergillus, bao gồm:  Aspergillus niger, A. fumigatus, A. parasiticus, A. aculeatus và A. ustus. Trong 5 loài nấm phân lập được, A. niger là loài có tỷ lệ nhiễm cao nhất (chiếm 90,6 %). Kết quả này cho thấy nguy cơ tiềm tàng bị nhiễm nhóm độc tố ochratoxin của vị thuốc ngũ vị tử, nếu không được thu hoạch và bảo quản hợp lý.