Nghiên cứu chiết xuất diosgenin từ nần nghệ (Dioscorea collettii Hook. f.) bằng dung môi CO2 siêu tới hạn

Tóm tắt

Diosgenin là nguyên liệu để tổng hợp nên các steroid quan trọng như: các hormon sinh dục, các thuốc chống viêm corticosteroid,... Tuy hoạt chất này có mặt trong nhiều họ thực vật, song chỉ có họ Dioscoreaceae mới có giá trị thực tế trong việc khai thác chiết xuất diosgenin. Trong đó nần nghệ (Dioscorea collettii Hook. f., họ Củ nâu - Dioscoreaceae) được đánh giá là nguồn nguyên liệu để chiết xuất diosgenin tiềm năng. Đã có một số nghiên cứu chiết xuất diosgenin sử dụng dung môi cloroform, tuy nhiên việc sử dụng dung môi hữu cơ có nhiều nhược điểm. Sử dụng dung môi siêu tới hạn trong chiết xuất các hoạt chất tự nhiên là công nghệ mới thu hút nhiều sự quan tâm. Trong đó, carbon dioxid (CO₂) là dung môi được sử dụng rộng rãi nhất do điểm tới hạn thấp (31,04^oC và 73,83 bar), dễ kiếm, giá rẻ, thân thiện với môi trường, không ăn mòn thiết bị. Vì vậy nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu khảo sát các thông số ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất diosgenin từ nần nghệ sử dụng dung môi CO₂ siêu tới hạn.

Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp chiết xuất: Thủy phân bột dược liệu và chiết xuất bằng sCO₂.

- Phương pháp định lượng: Phương pháp sắc ký lớp mỏng kết hợp đo mật độ quang (TLC-scanning).

Kết quả

Đã chiết xuất được diosgenin từ thân rễ nần nghệ bằng sCO₂ và khảo sát được ảnh hưởng của một số thông số đến quá trình chiết xuất. Hiệu suất chiết cao nhất đạt được 58,19% ở điều kiện: áp suất 250 ± 10 bar, nhiệt độ 50^oC, thời gian chiết 5 giờ, đồng dung môi aceton. Tuy nhiên đây mới chỉ là các khảo sát sơ bộ, cần tiến hành các khảo sát đầy đủ hơn về các thông số kỹ thuật như: tốc độ dòng sCO₂, tốc độ bơm đồng dung môi, lượng đồng dung môi sử dụng, kích thước tiểu phân bột dược liệu,... để đưa ra quy trình chiết tối ưu.