Nghiên cứu triển khai mô hình gây vữa xơ động mạch trên thỏ thực nghiệm bằng chế độ ăn giàu cholesterol và áp dụng đánh giá tác dụng của bài thuốc Đông dược

Tóm tắt

Rối loạn lipid máu là một yếu tố nguy cơ thúc đẩy sự phát triển của các mảng vữa xơ động mạch, hậu quả là các biến cố tim mạch. Việc sử dụng các thuốc và sản phẩm có nguồn gốc dược liệu được coi là hướng tiếp cận tiềm năng trong điều trị rối loạn lipid máu và vữa xơ động mạch. Tại Việt Nam, các nghiên cứu dược lý thực nghiệm theo hướng này thường tập trung vào mô hình gây tăng lipid máu nội sinh, ít sử dụng các mô hình gây vữa xơ động mạch hoặc nếu có chỉ dừng ở mức định tính. Trong khi đó, các tác giả trên thế giới đã thực hiện các mô hình này từ đầu thế kỉ XX trên thỏ thực nghiệm và đang có bước tiến mới trên các động vật biến đổi gen. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm triển khai được một mô hình gây vữa xơ động mạch trên thỏ bằng chế độ ăn giàu chất béo với các thông số phù hợp với điều kiện trong nước, áp dụng đánh giá một bài thuốc đông dược để từ đó làm tiền đề cho các tiếp cận tương tự trong nghiên cứu phát triển thuốc mới.

Phương pháp nghiên cứu

- Thiết kế nghiên cứu: Thỏ thực nghiệm được nuôi ổn định 7 ngày để thích nghi và được chia thành 4 lô, mỗi lô 10 động vật.

- Thông số đánh giá: Thông số hóa sinh, huyết học, tỷ lệ khối lượng mỡ bụng, mức độ tổn thương động mạch chủ và động mạch vành.

- Phương pháp xử lý số liệu: Với các số liệu thuộc phân phối chuẩn, kết quả được biểu diễn dưới dạng M ± SE. So sánh giá trị trung bình giữa các lô bằng one-way ANOVA, dùng hậu kiểm để so sánh lô thử với lô chứng. Với các số liệu không thuộc phân phối chuẩn/biến phân hạng, kết quả được trình bày dưới dạng trung vị (khoảng min- max), dùng Kruskal Wallis để so sánh giữa các lô và Mann-Whitney U test để so sánh giữa lô thử với lô chứng.

Kết quả

            Đã triển khai được mô hình gây VXĐM trên thỏ thực nghiệm bằng cholesterol 200 mg/kg/ngày kết hợp với chế độ ăn giàu chất béo (óc lợn 7 g/kg/ngày và mỡ lợn 2 g/kg/ngày) liên tục trong 3 tháng. So với chứng trắng, động vật trong mô hình có nồng độ cholesterol huyết thanh tăng 394%, tỷ lệ cholesterol HDL/ cholesterol toàn phần giảm 78%, nồng độ triglycerid huyết thanh tăng 42%, tỷ lệ khối lượng mỡ bụng/ khối lượng cơ thể tăng 241%, bị vữa xơ động mạch chủ và tổn thương động mạch vành. Mô hình không làm thay đổi các thông số sinh hóa khác và huyết học, có đáp ứng với simvastatin liều 1 mg/kg.

            Trên mô hình gây VXĐM đã triển khai, bài thuốc Đông dược với liều 5,6 g/kg/ngày trong 3 tháng làm giảm cholesterol huyết thanh 70%, tăng tỷ lệ cholesterol HDL/ cholesterol toàn phần 182%, giảm triglycerid huyết thanh 39%, giảm tỷ lệ khối lượng mỡ bụng/ khối lượng cơ thể 67%, giảm mức độ vữa xơ động mạch chủ và động mạch vành.