Nghiên cứu hệ vi nấm trên vị thuốc nhục đậu khấu (Semen Myristicae) đang lưu hành ở một số hiệu thuốc đông dược trên địa bàn Hà Nội

Tóm tắt

            Thảo dược (nhất là dạng quả, hạt) thường nhạy cảm với nấm mốc và nhiễm mycotoxin, làm giảm hiệu quả điều trị của thuốc, đồng thời gây nguy hại cho người sử dụng. Nhục đậu khấu (Semen Myristicae) là một vị thuốc thường được sử dụng trong đông y để kích thích tiêu hóa trong các trường hợp kém ăn, ăn không tiêu, chữa đau bụng, đầy chướng... Cho đến nay, đã có một số thông báo quốc tế về mức độ nhiễm nấm mốc và độc tố trên vị thuốc này, nhưng chưa có thông báo nào của các tạp chí trong nước về mức độ nhiễm nấm mốc và độc tố. Để góp phần đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn cho người sử dụng thảo dược, đề tài này đã được thực hiện với mục tiêu phân lập và phân loại các chủng nấm nhiễm trên một số mẫu của vị thuốc.

Đối tượng nghiên cứu

10 mẫu nhục đậu khấu được thu thập từ một số hiệu thuốc Đông dược ở phố Lãn Ông, Hà Nội từ tháng 9-12/2016.

Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp xác định hàm ẩm dược liệu: Phụ lục 9.6, DĐVN IV.

- Phương pháp phân lập nấm mốc: Phương pháp đặt trực tiếp trên môi trường PDA hoặc DGM.

- Phương pháp phân loại nấm: Theo các khoá phân loại.

- Đánh giá mức độ nhiễm nấm: Mức độ nhiễm các loài (hoặc chi) được tính theo 2 chỉ số: FQ và RD.

Kết quả

Qua nghiên cứu mức độ nhiễm nấm từ 10 mẫu vị thuốc nhục đậu khấu (được thu thập từ một số hiệu thuốc Đông dược trên địa bàn Hà Nội) đã phân lập được 8 loài thuộc 4 chi nấm: Aspergillus, Penicillium, Rhizopus và Absidia. Trong đó đáng chú ý là các loài có khả năng sinh độc tố Aspergillus niger và A. flavus đã phân lập được với tỷ lệ cao (các chỉ số về mức độ nhiễm của 2 loài thu được lần lượt là FQ = 100, RD = 57,66% và FQ = 60, RD = 9,68%), cho thấy thảo dược này đã tiềm ẩn nguy cơ bị nhiễm các nhóm độc tố ochratoxin và aflatoxin. Do vậy, nguồn nguyên liệu này cần được thu hoạch, làm khô và bảo quản hợp lý để đảm bảo chất lượng thuốc và an toàn cho người sử dụng.