Ứng dụng phản ứng Ellman trong đánh giá hoạt tính kháng acetylcholinesterase in vitro của một số dẫn chất hydrazon và muối pyridinium của hydrazon

Tóm tắt

Alzheimer, một bệnh về thoái hóa thần kinh, đang trở thành vấn đề sức khỏe lớn được quan tâm trên toàn cầu. Theo giả thuyết cholinergic, sự suy giảm trí nhớ ở người bệnh sa sút trí tuệ loại Alzheimer xuất phát từ sự suy giảm chức năng của hệ cholinergic ở não bộ. Do đó, các thuốc ức chế enzym acetylcholinesterase (AChE) được xem như những thuốc chính nhằm làm chậm tiến trình bệnh Alzheimer. Tuy nhiên cho đến hiện nay chỉ có 3 thuốc ức chế AChE được sử dụng trên lâm sàng là donepezil, galantamin, rivastigmin. Do đó, việc tìm kiếm và khẳng định hoạt tính kháng AChE của các chất mới có nguồn gốc tổng hợp hóa học hay cao chiết dược liệu là một lĩnh vực nghiên cứu đầy tiềm năng hiện nay.

Trong số các phương pháp đánh giá hoạt tính kháng AChE in vitro như phương pháp đo quang phổ UV - Vis dựa trên phản ứng của Hestrin hay phương pháp đo huỳnh quang, phân tích khối phổ, hay dùng đồng vị phóng xạ...phản ứng Ellman được sử dụng phổ biến nhất.

Hiện nay, phương pháp Ellman cải tiến được thực hiện trên đĩa 96 giếng đã giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí thử nghiệm, đặc biệt là tiết kiệm dung môi và hóa chất thử nghiệm. Bên cạnh đó, phản ứng Ellman tiến hành trên bản mỏng silicagel theo kiểu chấm điểm ("dot-blot") cũng đang được ứng dụng rộng rãi trên thế giới.

Nghiên cứu này nhằm ứng dụng thử nghiệm Ellman trên bản sắc ký lớp mỏng silicagel và phương pháp đo độ hấp thu UV-vis trên đĩa 96 giếng để đánh giá hoạt tính kháng AChE của một số dẫn chất hydrazon và muối pyridium của hydrazon, với mục tiêu sàng lọc nhanh chóng các chất có khả năng ức chế AChE cao góp phần tìm thêm chất mới với tiềm năng sử dụng trong điều trị bệnh Alzheimer. Ngoài ra, cơ chế ức chế enzym AChE của dẫn chất tiềm năng nhất cũng được khảo sát.

Nguyên liệu

Các chất tổng hợp: Các chất tổng hợp là các dẫn chất hydrazon (HDZ) và các muối pyridium của hydrazon (HDP) được Bộ môn Hóa Dược, ĐH Y Dược Tp. Hồ Chí Minh tổng hợp và xác định cấu trúc.

Phương pháp nghiên cứu

- Khảo sát hoạt tính kháng AChE trên bản SKLM silicagel. - Khảo sát hoạt tính kháng AChE bằng phương pháp đo quang trên đĩa 96 giếng. -Xác định IC₅₀ của các chất tiềm năng. -Dự đoán cơ chế ức chế AChE bằng phương pháp đo quang trên đĩa 96 giếng. Kết quả

Sự kết hợp của 2 phương pháp chấm trên bản mỏng silicagel và đo quang trên đĩa 96 giếng bằng cách sử dụng phản ứng Ellman giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc sàng lọc các chất có hoạt tính kháng AChE. Trong 2 nhóm dẫn chất hydrazon (HDZ) và muối pyridium của hydrazon (HDP) khảo sát, dẫn chất HDZ có hoạt tính kém trong khi nhóm dẫn chất HDP hoạt tính kháng AChE rất cao. Dẫn chất HDP 3C có hoạt tính ức chế AChE cao nhất và ức chế AChE theo cơ chế không cạnh tranh.