Nghiên cứu đặc điểm thực vật cây bạc thau (Argyreia acuta Lour.), họ Khoai lang (Convolvulaceae)

Abstract

Chi Argyreia Lour., thuộc họ Convolvulaceae, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới Châu Á và Châu Phi. Ở Việt Nam, các loài thuộc chi Argyreia thường được gọi là bạc thau hay thảo bạc, mọc phổ biến ở nhiều nơi. Theo các công bố trên thế giới, chi Argyreia Lour. có khoảng 40 - 90 loài. Ở nước ta, hiện đã phát hiện được khoảng 18 loài. Lá và rễ của một số loài được dùng trong y học dân gian làm thuốc chống viêm.

Bạc thau (Argyreia acuta Lour.) là loại cây mọc hoang khắp các tỉnh như: Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Quảng Ninh, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nam, Ninh Bình, Nghệ An, Thừa Thiên Huế... Lá hoặc thân mang lá chữa ho, viêm phế quản cấp và mãn tính, bí đái bí dắt, khí hư, bạch đới, sốt rét, hoặc dùng ngoài đắp vào chỗ gãy xương, lở ngứa, mụn nhọt để hút mủ và lên da non. Bài báo này trình bày một số kết quả nghiên cứu về đặc điểm thực vật, từ đó làm cơ sở cho việc nghiên cứu thành phần hoá học và tác dụng sinh học của cây bạc thau.

Đối tượng nghiên cứu

Cây bạc thau, được thu hái tháng 7 năm 2016 tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc. Mẫu tiêu bản khô gồm có cành mang lá, hoa được lưu trữ tại khoa Hoá Thực vật, Viện Dược liệu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu đặc điểm hình thái thực vật tại thực địa và trong phòng thí nghiệm, mô tả đặc điểm theo hướng dẫn. Xác định tên khoa học bằng phương pháp so sánh đặc điểm hình thái, dựa vào khoá phân loại chi Argyreia Lour. theo thực vật chí Trung Quốc, tham khảo mô tả trong các tài liệu như Từ điển cây thuốc Việt Nam, Cây cỏ Việt Nam để giám định tên khoa học loài. Nghiên cứu đặc điểm vi phẫu: rễ, thân, lá được cắt, tẩy, nhuộm tiêu bản theo phương pháp nhuộm kép. Bột thân, lá, rễ được lên tiêu bản bằng phương pháp giọt ép. Quan sát cấu tạo vi phẫu và đặc điểm bột dược liệu dưới kính hiển vi, mô tả và chụp ảnh bằng máy ảnh kỹ thuật số.

Kết quả

Đã xây dựng được bộ dữ liệu về hình thái, cấu tạo giải phẫu và đặc điểm bột dược liệu (rễ, thân, lá) của cây  Bạc thau (Argyreia acuta Lour.) phục vụ công tác giám định và tiêu chuẩn hoá dược liệu. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về thành phần hoá học, tác dụng sinh học và giá trị sử dụng của loài này để phục vụ công tác chăm sóc sức khoẻ cho người dân.