Chiết xuất và phân lập một số hợp chất từ đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) nuôi cấy tại Đà Lạt

Tóm tắt

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu truyền thống quý, được sử dụng từ lâu ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản,...bởi đông trùng hạ thảo chứa các chất có hoạt tính sinh học như: adenosin, cordycepin (3'-deoxyadenosin), cordycepic acid, cyclosporin,... Hoạt chất adenosin có tác dụng bảo vệ tim mạch, chữa bệnh tim mạn tính, tăng lượng ôxy trong máu. Cordycepic acid làm giảm mỡ máu, đường huyết, cholesterol, huyết áp. Cordycepin là một nucleosid có khả năng điều hòa miễn dịch, chống ung thư, kháng vi khuẩn, nấm, virus. Cyclosporin có hoạt tính chống đào thải trong cấy ghép nội tạng. Nhóm chất polysaccharid là các hợp chất phức tạp dạng cyclofuran, β-glucan,  β-mannan,...có tác dụng điều hòa đường huyết, chống ung thư,... Ngoài ra, trong đông trùng hạ thảo còn có các hợp chất phytosterol: ergosterol, β-sitosterol, ... các hợp chất có chứa nitơ: protein, peptid, các aminoacid thiết yếu; nhiều loại vitamin: B₁, B₂, B₁₂, K, E,...các khoáng chất có lợi cho sức khỏe: Se, K, Na, Ca, Mg, Zn, Mn, Cu, Fe,...

Gần đây, có nhiều nghiên cứu sản xuất đông trùng hạ thảo bằng phương pháp nuôi cấy nấm Cordyceps militaris trên nguồn cơ chất gạo lức, nhộng tằm.Việc nghiên cứu thành phần hoạt chất có trong các mẫu nuôi trồng trên là hết sức cần thiết, nhằm đánh giá chất lượng và hiệu quả của quá trình nuôi cấy và và sản xuất, đảm bảo chất lượng cho sản phẩm. Bài báo này đóng góp một số kết quả nghiên cứu về thành phần hoạt chất của nấm đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris được nuôi trồng tại công ty Đông trùng Hạ thảo Châu Á, Đà Lạt, góp phần cung cấp thêm dữ liệu về nấm đông trùng hạ thảo nói chung và minh chứng cho chất lượng nguyên liệu được sản xuất tại Việt Nam.

Nguyên liệu

Mẫu đông trùng hạ thảo được thu nhận vào tháng 2 năm 2017 tại tỉnh Lâm Đồng. Được giám định tên khoa học là Cordyceps militaris, thuộc họ Clavicipitaceae.

Phương pháp nghiên cứu

Mẫu Đông trùng Hạ thảo đã sấy khô, nghiền nhỏ được chiết siêu âm trong dung môi methanol bốn lần, mỗi lần 30 phút ở nhiệt độ phòng. Cặn chiết n-hexan được phân tách trên cột silicagel, rửa giải lần lượt với hệ dung môi có độ phân cực tăng dần n-hexan.

Xác định cấu trúc: MS, NMR.

Kết luận

Từ mẫu đông trùng hạ thảo nuôi cấy ở CT. Đông trùng Hạ thảo Châu Á, TP. Đà Lạt, ngâm chiết với dung môi MeOH và sử dụng phương pháp sắc ký cột khác nhau thích hợp, phân lập được 3 hợp chất. Cấu trúc các hợp chất phân lập được xác định bằng phương pháp quang phổ hiện đại như phổ khối lượng (MS), phổ cộng hưởng hạt nhân (NMR) và so sánh với các dữ liệu phổ đã công bố của các hợp chất liên quan. Cấu trúc của ba hợp chất phân lập từ đông trùng hạ thảo được xác định là: ergosterol(1), N⁴-(2-hydroxyethyl)adenosin (2),và cordycepin (3).