Một số hợp chất phân lập từ thân rễ ngải đen (Kaempferia parviflora Wall. ex. Baker), họ gừng (Zingiberaceae)
Tóm tắt
Ngải đen có tên khoa học là Kaempferia parviflora Wall. ex. Baker, họ Gừng (Zingiberaceae) là một loài thân thảo lâu năm, phân bố chủ yếu ở vùng Đông Nam Á, Ấn Độ (Manipur), Nam Trung Quốc. Ở Việt Nam loài này mới được phát hiện ở các tỉnh Đăk Lăk; Gia Lai (K-Bang) và Thanh Hóa. Cây ngải đen là một thảo dược quý, có nhiều công dụng chữa bệnh. Trong dân gian thân rễ của loài ngải đen được coi là thảo dược tăng cường sức khỏe, trị các bệnh về xương khớp, làm tăng ham muốn tình dục và cũng được sử dụng để điều trị các rối loạn đau bụng, dạ dày và loét tá tràng. Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học nước ngoài, dịch chiết và một số chất sạch phận lập từ loài ngải đen có nhiều tác dụng như hoạt tính kháng viêm, chống oxy hóa, hoạt tính ức chế acetylcholinesterase, chống ung thư, u bướu. Đã công bố kết quả nghiên cứu hoạt tính độc tế bào từ dịch chiết MeOH từ thân rễ ngải đen ở Việt Nam. Bài báo này trình bày kết quả phân lập và xác định cấu trúc bốn hợp chất: 5,7-dimethoxy flavanon (1), 5-hydroxy-3,7-dimethoxy flavon (2), 3,7,4'-trimethyl kaempferol (3) và apigenin trimethyl ether (4) bằng các phương pháp sắc kí và các phương pháp phổ.
Nguyên liệu
Thân rễ ngải đen (Kaempferia parviflora Wall. ex. Baker) được thu hái vào tháng 10/2015 tại Krông Bông, tỉnh Đăk Lăk - Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu
Điểm nóng chảy đo trên máy Mikroskopheiztisch PHMK-50, CHLB Đức. Phổ hồng ngoại được đo trên máy FTIR Impact-410 của hãng Carl Zeiss Jena. Phổ cộng hưởng từ hạt nhân 1H-NMR (500 MHz) và 13C-NMR (125 MHz) được ghi trên máy Bruker AM500FT-MHz với chất nội chuẩn TMS. Sắc ký lớp mỏng phân tích được thực hiện trên bản mỏng silicagel Merck 60 F254, các vết chất được phát hiện bằng đèn tử ngoại ở hai bước sóng 254 và 365 nm hoặc dùng thuốc thử là dung dịch H2SO4 10% phun đều lên bản mỏng rồi sấy ở nhiệt độ cao cho đến khi hiện màu. Sắc ký cột dùng chất hấp phụ silicagel Merck cỡ hạt 0,040 - 0,063 mm. Sử dụng dung môi hữu cơ tinh khiết phân tích hoặc kỹ thuật được cất lại.
Kết luận
Bằng các phương pháp phổ kết hợp so sánh với các tài liệu đã công bố, cấu trúc hóa học của bốn hợp chất phân lập từ thân rễ ngải đen (Kaempferia parviflora Wall. ex. Baker) lần lượt được xác định là: 5,7-dimethoxy flavanon (1); 5-hydroxy-3,7-dimethoxy flavon (2); 3,7,4'-trimethyl kaempferol (3) và apigenin trimethyl ether (4). Trong đó, hợp chất 5,7-dimethoxy flavanon lần đầu tiên được phân lập từ loài này.
