Phân lập và thiết lập chất chuẩn 3-O--D-glucopyranosyl (14)--D glucuronopyranosyloleanolic acid 28-O--D-glucopyranosyl ester từ lá cây đinh lăng Isolation of 3-O--D-glucopyranosyl (14)--D glucuronopyranosyloleanolic acid 28-O--D-glucopyranosy

Tóm tắt

Cây đinh lăng có tên khoa học là: Polyscias fruticosa (L.) Harms họ Araliaceae, còn có tên là đinh lăng lá xẻ, đinh lăng hương, cây gỏi cá..., là dược liệu được sử dụng từ lâu trong y học phương Đông với tác dụng bổ dưỡng, kích thích tiêu hóa, giải độc, kháng khuẩn, tiêu viêm, tăng thể lực, chống stress, cải thiện trí nhớ, chống oxy hóa... Dược điển Việt Nam IV đã có chuyên luận rễ và cao đặc rễ đinh lăng, tuy nhiên vẫn chưa đề cập đến phương pháp định tính và định lượng các hợp chất chất đánh dấu (marker) trong dược liệu này. Theo các nghiên cứu gần đây, thành phần quan trọng nhất trong đinh lăng là các saponin triterpen, vì vậy nghiên cứu phân lập các hợp chất saponin triterpen làm chất chuẩn để kiểm tra chất lượng dược liệu đinh lăng và các thành phẩm của nó là cần thiết. Nghiên cứu này trình bày kết quả nghiên cứu phân lập 3-O-b-D-glucopyranosyl (1®4)-b-D glucuronopyranosyloleanolic  acid  28-O-b-D-glucopyranosyl ester làm chất chuẩn đối chiếu từ lá đinh lăng phục vụ công tác kiểm nghiệm góp phần nâng cao chất lượng thuốc từ cây đinh lăng.

Đối tượng

Lá cây đinh lăng thu hái tại Hải Hậu vào tháng 10 năm 2015. Mẫu đã được xác định tên là Polyscias fruticosa (L.) Harms, họ Nhân sâm (Araliaceae).

Phương pháp nghiên cứu

- Chiết xuất, phân lập và tinh chế 3-O-b-D-glucopyranosyl (1®4)-b-D glucuronopyranosyloleanolic  acid  28-O-b-D-glucopyranosyl ester.

- Xác định cấu trúc:dùng phương pháp phổ tử ngoại, phổ hồng ngoại, phổ khối kết hợpvới phổ cộng hưởng từ hạt nhân ¹H NMR và ¹³C NMR.

- Kiểm tra độ tinh khiết: phương pháp sắc ký lớp mỏng, HPLC.

- Xác định hàm lượng bằng phương pháp HPLC như tính tương thích hệ thống, tính đặc hiệu, tính tuyến tính, độ lặp lại.

Kết luận

Từ lá cây đinh lăng, 3-O-b-D-glucopyranosyl (1®4)-b-D-glucuronopyranosyl oleanolic  acid  28-O-b-D-glucopyranosyl ester được chiết xuất có hàm lượng 99,18% tính theo phần trăm diện tích pic với RSD %< 2%. Phương pháp chiết xuất, phân lập sử dụng dung môi dễ kiếm, qui trình đơn giản, vì vậy có tính khả thi khi triển khai ở qui mô lớn. Qui trình định lượng chất chuẩn thu được có tính tuyến tính trong khoảng từ 600 mg/ml - 1400mg/ml với R² = 1,000, độ lặp lại tốt với RSD = 0,04%. 3-O-b-D-glucopyranosyl (1®4)-b-D-glucuronopyranosyl oleanolic  acid  28-O-b-D-glucopyranosyl ester thu được đáp ứng đầy đủ yêu cầu của chất chuẩn đối chiếu để kiểm nghiệm chất lượng của dược liệu lá đinh lăng và các chế phẩm bào chế từ dược liệu này.