Phân lập các alkaloid, acid hữu cơ từ lá na (Annona squamosa L., Annonaceae) và đánh giá độc tính tế bào của chúng

Tóm tắt

Cây Na (Mãng Cầu ta) - Annona squamosa L. là cây ăn quả được trồng phổ biến ở Việt Nam. Trong y học dân gian, Na được sử dụng làm thuốc bổ máu, chữa bệnh lỵ, sa trực tràng ở trẻ em, kháng viêm, kháng khối u. Y học dân gian Ấn Độ sử dụng lá na non để trị đái tháo đường. Nhiều nghiên cứu cho thấy cao chiết từ lá Na có sự hiện diện nhóm hoạt chất alkaloid, tannin, dẫn xuất phenolic...và có nhiều hoạt tính đáng chú ý như chống oxy hóa, bảo vệ gan, hạ đường huyết, kháng khối u và độc tế bào. Ở Việt Nam, những nghiên cứu về nguồn dược liệu từ A. squamosa còn khá ít. Đề tài này thực hiện việc chiết tách, phân lập các hợp chất trong phân đoạn cao dicloromethan và ethyl acetat chiết từ lá Na, đánh giá hoạt tính của các chất này trên sự tăng trưởng tế bào của dòng tế bào ung thư vú (MDA-MB-231), tế bào ung thư cơ vân (RD) và tế bào biểu mô thận heo (LLC-PK1).

Nguyên liệu

Lá na được thu hái vào tháng 9/2015 tại vùng chân núi Bà Đen, xã Tân Hưng, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh. Được giám định tên khoa học là Annona squamosa L. (Annonaceae).

Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp chiết xuất và phân lập.

+ Chiết ngấm kiệt lá na với cồn 96%. Phân lập bằng sắc ký cột và sắc ký lớp mỏng.

            + Phương pháp xác định cấu trúc các hợp chất: MS, NMR.

- Khảo sát tác động trên sự tăng trưởng tế bào.

Kết luận

Nghiên cứu này cho thấy alkaloid lanuginosin và anomuricin nhóm isoquinolin phân lập từ A.squamosa thể hiện tác dụng ức chế sự tăng trưởng dòng tế bào ung thư cơ vân người (RD) với IC₅₀ lần lượt là 23,91 µM, 65,42 µM nhưng không gây độc trên dòng tế bào bình thường (LLC-PK1), acid gallic phân lập từ phân đoạn ethyl acetat cũng thể hiện độc tính với dòng tế bào RD với IC₅₀ = 25,44 µM.