Thành phần hóa học của cặn chiết dicloromethan cây nụ đinh (Luculia pinceana Hook.)
Tóm tắt
Luculia pinceana Hook., họ Cà phê (Rubiaceae), tên tiếng Việt là nụ đinh, hùng dê mù, lu cu. Nụ đinh thuộc loại cây nhỡ, lá bầu dục ngọn giáo, có góc ở gốc, nhọn mũi hay có đuôi ngắn ở đầu, dài 5-15 cm, rộng 3-5 cm, màu lục nâu ở trên, nhạt màu hơn ở dưới, dai. Hoa hồng nhạt, thành xim dạng ngù ở ngọn, phân nhánh 2-3 lần. Quả nang dài 8-13 mm, hình trứng ngược, có nhiều hạt. Cây phân bố ở Ấn Độ, Trung Quốc và miền bắc Việt Nam, mọc nhiều ở Sa Pa. Cây được dùng làm thuốc chữa đẻ khó, phong thấp, bổ thận. Người Dao đỏ sử dụng cây này trong bài thuốc chữa bệnh gan.
Trên thế giới, cho đến nay có rất ít nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây này. Bài báo này thông báo sự phân lập và khảo sát cấu trúc của 5 hợp chất từ phần thân rễ của loài Luculia pinceana Hook. mọc ở Việt Nam, cũng như kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào (HepG2) của hỗn hợp các đồng phân E/Z-mappianin E.
Nguyên liệu
Cây nụ đinh thu vào tháng 7/2017 tại Bắc Cạn, được giám định tên khoa học là Luculia pinceana Hook..
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân lập các hợp chất.
- Phương pháp xác định cấu trúc hóa học các hợp chất.
- Phương pháp thử độ gây độc tế bào.
- Chiết xuất và phân lập bằng sắc ký lớp mỏng và phân tách sắc ký cột.
- Các chất phân lập được qua phổ ESI-MS, 1H-NMR, 1C-NMR, HMBC, COSY.
- Thử hoạt tính gây độc tế bào.
Kết luận
Đây là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu thành phần hóa học của cây nụ đinh (Luculia pinceana Hook.) mọc ở Việt Nam.
Bằng phương pháp sắc ký đã phân lập được 5 hợp chất từ cặn chiết điclometan của thân cây nụ đinh. Cấu trúc của chúng được nhận dạng qua phân tích các dữ liệu phổ (MS, 1H-NMR, 13C-NMR, HMBC, HMQC, COSY) kết hợp đối chiếu với các dữ liệu phổ tương ứng đã được công bố.
Các hợp chất này là acid oleanolic (1), scopoletin (2), cleomiscosin A (3) và hỗn hợp hai đồng phân (E/Z)-mappianin E (4-5).
Đồng phân-Z mappianin E lần đầu tiên được thông báo phân lập và nhận dạng cấu trúc.
