Tổng hợp và khảo sát hoạt tính gây độc tế bào một số dẫn chất amid của khung 1,3,4-oxadiazol-2-amin

  • Nguyễn Đinh Thị Thanh Tuyền
  • Lê Hồng Phúc
  • Trương Ngọc Tuyền

Tóm tắt

Ung thư là căn bệnh mà một hay một nhóm tế bào phát triển quá mức, gây tử vong hàng đầu trên thế giới, đứng thứ hai sau tim mạch. Theo số liệu của Tổ chức Nghiên cứu ung thư quốc tế GLOBOCAN 2018, ở Việt Nam có 164.671 ca mắc mới ung thư, 114.871 trường hợp tử vong và hơn 300.000 bệnh nhân đang sống chung với ung thư. Đáng lo ngại là xu hướng bệnh đang tăng.

Các dẫn chất 1,3,4-oxadiazol là các hợp chất dị vòng 5 cạnh được ứng dụng rộng rãi trong tổng hợp hữu cơ, hóa dược và có nhiều hoạt tính sinh học tiềm năng. Các công trình nghiên cứu trên thế giới đã công bố nhiều dẫn chất 1,3,4-oxadiazol-2-amin có hoạt tính sinh học tiềm năng như: kháng khuẩn, chống oxy hóa, hạ đường huyết, hạ huyết áp, chống co giật, kháng viêm, kháng nấm và chống ung thư.

Ở một số nghiên cứu nghiên cứu, việc tạo dẫn xuất amid với cấu trúc có nhân diazol cho thấy sự liên quan đến việc tăng tác dụng sinh học, nhiều hợp chất tổng hợp có tiềm năng kháng ung thư cao. Do vậy; từ nguồn nguyên liệu là các dẫn chất 1,3,4-oxadiazol-2-amin đã tổng hợp từ các nghiên cứu trước, nhóm nghiên cứu sẽ tiến hành theo hướng tạo các dẫn xuất propanamid của cấu trúc 1,3,4-oxadiazol-2-amin. Anhydrid propionic được sử dụng để tạo các dẫn xuất amid trong nghiên cứu này là tác nhân acyl hóa thông dụng; tạo phản ứng acyl hóa dễ dàng phù hợp cho khảo sát ban đầu để tạo dẫn xuất trên nhiều hợp chất. Hơn nữa, việc tạo dẫn chất propanamid với các cấu trúc khác cũng tạo ra các dẫn chất có hoạt tính sinh học tiềm năng như chống ung thư, kháng nấm,… Các dẫn chất sau khi tổng hợp được khảo sát hoạt tính gây độc tế bào để đánh giá tiềm năng gây độc tế bào của khung 1,3,4-oxadiazol-2-amin khi tạo dẫn chất amid, định hướng cho nghiên cứu tiếp theo với mong muốn tìm ra những dẫn chất có hoạt tính chống ung thư mới.

Đối tượng

Hóa chất dung môi, dụng cụ: Các hóa chất, dung môi được mua từ các nhà cung cấp (Aldrich, Merck, Acros, Chemsol) với độ tinh khiết trên 98 % và sử dụng không qua tinh chế.

Phương pháp nghiên cứu

       - Phương pháp tổng hợp          

- Phương pháp thử hoạt tính độc tế bào

Kết luận

Đã tổng hợp được 10 dẫn chất amid từ dị vòng 1,3,4-oxadiazol-2-amin với anhydrid propionic. Phản ứng acyl hóa xảy ra dễ dàng, thời gian phản ứng ngắn và hiệu suất cao. Cấu trúc các sản phẩm được xác định bằng các phổ IR, MS, 1H-NMR13C-NMR. Trong 10 chất tổng hợp có 3 hợp chất mới là 2h, 2i; 2k chưa tìm thấy công bố trong các tài liệu tham khảo (tra cứu tại trang https://scifinder.cas.org/).

Thử hoạt tính gây độc tế bào của 10 dẫn chất tổng hợp có 2 dẫn chất là 2a2k có hoạt tính trung bình trên dòng tế bào MDA-MB-231 với với IC50 lần lượt là: 89,4 µM và 62,45 µM so với chứng dương là palitaxel.

Sự thay thế cấu trúc của dị vòng 1,3,4-oxadiazol-2-amin ở nhóm 2-amin bằng cách gắn thêm nhóm propionyl chưa tạo được nhiều dẫn chất có hoạt tính vượt trội, tuy nhiên hoạt tính gây độc tế bào tiềm năng ở một số dẫn chất, đây là bước đầu để biến đổi cấu trúc nhằm nghiên cứu các dẫn chất có hoạt tính độc tế bào tiềm năng.

điểm /   đánh giá
Phát hành ngày
2020-06-04
Chuyên mục
NGHIÊN CỨU - KỸ THUẬT