Kiểu hình của động từ chuyển động trong tiếng Việt có sự liên hệ với tiếng Anh

Tóm tắt

Talmy (nhà ngôn ngữ học Mỹ) trong một công trình nghiên cứu về động từ chuyển động đã chứng minh ngôn ngữ được phạm trù hóa theo hai định khung: (i) ngôn ngữ định khung động từ (chuyển động được biểu đạt bởi động từ), (ii) ngôn ngữ định khung phụ từ (chuyển động được biểu đạt bởi có kết hợp giữa động từ và đường dẫn), phụ thuộc vào phương cách mà sơ đồ hình ảnh về chuyển động được phỏng chiếu nên một biểu thức ngôn ngữ. Bài báo tập trung phân tích động từ chuyển động trong tiếng Việt có liên hệ với tiếng Anh theo định khung phân định của Talmy. Kết quả phân tích cho thấy, động từ chuyển động trong tiếng Việt có những sự khác biệt lớn với tiếng Anh và hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới. Tiếng Việt chẳng những không thuộc vào cả hai định khung phân định của Talmy, mà còn tạo ra một kiểu định khung mới đó là kết cấu chuỗi động từ (Henry Beecher). Chính kết cấu của chuỗi động từ này đã trở thành đề tài hấp dẫn đối với nhiều nhà ngôn ngữ học và những người thích nghiên cứu ngôn ngữ.