ĐÁNH GIÁ MỐI QUAN HỆ GIỮA TRI THỨC BẢN ĐỊA SỬ DỤNG CÂY THUỐC CỦA NGƯỜI DÂN ĐỊA PHƯƠNG VÀ SỰ LỰA CHỌN THỨC ĂN CỦA VOỌC MŨI HẾCH (Rhinopithecus avunculus) TẠI KHU VỰC KHAU CA, TỈNH HÀ GIANG

Tóm tắt

Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá mối quan hệ giữa kinh nghiệm sử dụng nguồn tài nguyên cây thuốc của người dân địa phương trong thức ăn của Voọc mũi hếch (Rhinopithecus avunculus) và sự lựa chọn thức ăn của loài Voọc đặc hữu quý hiếm này ở khu vực Khau Ca, tỉnh Hà Giang. Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia của người dân (PRA) được sử dụng để phỏng vấn người dân địa phương ở xã Minh Sơn, Yên Định của huyện Bắc Mê và xã Tùng Bá của huyện Vị Xuyên sinh sống xung quanh Khau Ca. Kết quả nghiên cứu đã xác định được trong thức ăn của Voọc mũi hếch có 27/32 loài thực vật (chiếm 84,4%) được sử dụng làm thuốc theo tri thức bản địa; lá cây để làm thuốc chiếm tới 62,5% và chữa các bệnh nhóm ngoại khoa là chủ yếu, chiếm 71,88%. Sự tương đồng theo tri thức bản địa giữa bộ phận được sử dụng làm thuốc của cây với bộ phận Voọc ăn là 11/32 loài (chiếm 34,38%). Sự tương đồng giữa công dụng của bộ phận cây thuốc theo tri thức bản địa về nhóm bệnh điều trị với bộ phận Voọc mũi hếch ăn là 12,5%. Đó là quả của loài Trai lý (Garcinia fagraeoides) và Ngâu nhót (Aglaia elaeagnoides), lá của loài Trứng cua (Debregeasia squamata) và Chòi mòi gân lõm (Antidesma montanum). Tất cả đều có tác dụng chính là chữa lành vết thương, viêm nhiễm và giảm đau ở người. Những điểm tương đồng này sẽ là cơ sở khoa học để sàng lọc các loài thực vật chứa các hợp chất có hoạt tính sinh học tiềm năng cho con người.