Ẩn dụ và mô hình văn hóa

Tóm tắt

Ẩn dụ ý niệm từ lâu đã được cho là hình thành trong não bộ con người nhưng lại có nguồn gốc trong trải nghiệm thể chất và văn hóa. Bài viết này nhằm mở rộng vai trò của bình diện văn hóa của ẩn dụ thông qua việc làm rõ về mô hình văn hóa. Khía cạnh đặc thù văn hoá của ẩn dụ đã cho thấy rõ sự khác nhau giữa các cách biểu đạt ẩn dụ của các ngôn ngữ và các mô hình văn hóa khác nhau dù có điểm chung là các trải nghiệm thể chất do cơ thể con người là giống nhau. Bài viết đưa ra một minh họa trích từ một nghiên cứu của tác giả Ning Yu có nhắc đến sự khác biệt giữa từ ‘xin’ tiếng Trung và các từ tương đương trong tiếng Anh ‘heart/mind’ để khẳng định quan điểm ‘ẩn dụ có nền móng là trải nghiệm thể chất nhưng được định hình bằng tri thức văn hóa’. Một minh họa khác nhằm khẳng định yếu tố văn hóa trong việc hình thành ẩn dụ là phần phân tích một số ẩn dụ trái tim trong tiếng Việt và tiếng Anh.