NHỮNG TƯ TƯỞNG CHỦ ĐẠO CỦA LÊ QUÝ ĐÔN VỀ VẤN ĐỀ BẢN THỂ LUẬN VÀ NHẬN THỨC LUẬN

Tóm tắt

Lê Quý Đôn là một tài năng lớn trong lịch sử tư tưởng Việt Nam dưới thời kì phong kiến. Nhiều phát kiến triết học thể hiện ở các công trình mà ông để lại làm cho nhiều người khâm phục. Chủ đạo của những tư tưởng về bản thể luận và nhận thức luận là tư tưởng Thái cực là một, có – không là hai tính chất, hai trạng thái của Thái cực. “Thái cực là một khí hỗn độn đầu tiên” là quan niệm cốt lõi trong học thuyết về Lí khí của ông. Đó là quan niệm về “vũ trụ luận đặc sắc” rất riêng và độc đáo của Lê Quý Đôn. Với ông, nhận thức sự vật là nhận thức lí, tức nhận thức quy tắc, bản chất của nó; nhằm khám phá cái tồn tại ẩn giấu bên trong sự vật. Ông đề cao sự kết hợp giữa “lí” và “thế”, vai trò của con người trong các hoạt động xã hội, v.v..

Mặc dù, tư tưởng triết học của Lê Quý Đôn chưa thật sự thoát khỏi cái vỏ nhị nguyên, duy tâm, thần bí… nhưng tri thức của ông trong lĩnh vực triết học là những kiến văn có giá trị to lớn.