Đặc điểm ngôn ngữ -văn hóa của uyển ngữ tiếng Việt

Tóm tắt

Trong thực tế giao tiếp, những người tham gia giao tiếp đều ít nhiều phải đối mặt với những tình huống mà họ không thể trực tiếp nói ra một điều gì đó, hoặc nếu nói trực tiếp thì sẽ làm cho người nghe và thậm chí là cả người nói cảm thấy lúng túng, khó xử. Trong những trường hợp như vậy, cách diễn đạt gián tiếp là xu hướng mà người nói sẽ lựa chọn để làm cho bản thân cũng như người nghe tránh được những bất tiện. Uyển ngữ ra đời và đi vào đời sống theo cách như vậy. Uyển ngữ nói chung đều hình thành do nhu cầu phổ quát là nhu cầu kiêng kị nhưng những điều kiêng kị trong mỗi cộng đồng lại khác nhau. Do vậy, mỗi cộng đồng sẽ có những phép thay thế mang tính riêng biệt. Trong uyển ngữ tiếng Việt, có những uyển ngữ được hình thành từ những kiêng kị mà các dân tộc khác không có. Cũng có những uyển ngữ được hình thành từ phương thức ẩn dụ, mà sự lựa chọn các sự vật, hiện tượng để niệm hoá lại phụ thuộc vào đặc trưng tri nhận, tri thức văn hoá mang tính bản sắc dân tộc. Chính vì vậy, thông qua tư liệu uyển ngữ, chúng ta có thể có thêm những khám phá về cách tư duy, tri nhận cũng như những đặc điểm văn hoá xã hội của chính dân tộc mình.