Trước khi đi sâu vào phân tích những tư tưởng triết học cơ bản và đặc sắc của Nguyễn Trãi, nhà chính trị, nhà quân sự tài năng, nhà văn hoá, tư tưởng kiệt xuất của dân tộc Việt Nam ở cuối thế kỷ XIV, đầu thế kỷ XV, bài viết chỉ ra những tiền đề lý luận của những tư tưởng ấy. Tiếp theo, bài viết khảo sát tư tưởng triết học của Nguyễn Trãi ở ba lát cắt: 1. Quan điểm của Nguyễn Trãi về thiên mệnh, về trời đất và con người; 1. Tư tưởng của Nguyễn Trãi về nhân nghĩa, đặc biệt là tư tưởng về dân và vai trò của dân; 3. Quan niệm của Nguyễn Trãi về thời. Cuối cùng, bài viết nhấn mạnh rằng, ẩn chứa đằng sau hệ thống các quan điểm đó của Nguyễn Trãi chính là "chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam" đã "được phát triển đến đỉnh cao"
